Басына түнеу

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Басына түнеу - «тілегім орындалса екен» деген ниетпен қайтыс болған ата-анасының, туысының немесе атақты, аруақты кісінің, әулиенің зиратына қонып, құрбандық шалып, игі тілек тілеу. Халық ауыз әдебиетінде перзент көрмей жүрген адамдардың киелі орындарға барып зиярат еткеннен кейін балалы болғандығы туралы көптеп айтылады. Осыған орай Қобланды батыр жырынан төмендегідей жолдар келтіруге болады. Тоқтарбай шал сексенге дейін бала көрмей бармаған жері, баспаған тауы қалмайды:

Сексенге жас келгенше, 
Бір бала көрмей Тоқтарбай, 
Қайғыменен қан жұтып, 
Ақылынан адасқан.
... Әулие қоймай қыдырын, 
Етегін шеңгел сыдырын, 
Жеті пірге танысқан. 
Әулиеге aт қойын, 
Қорасанға қой айтып, 
Қабыл болган тілегі, 
Жарылғандай жүрегі. 
Аналықтай бәйбіше 
Қабырғасы майысқан. 
Елу жасқа келгенде, 
Көзім ашпай дүниеден, 
Өтемін бе дегенде 
Сонда көрген арыстан. 
Бір ұл, бір қыз атадан, 
Қыздың аты Қарлығаш, 
Қобландыға қарындас...

Осындай оқиғадан кейін Тоқтарбай мен Аналықтын, ақ тілегі орындалып, Жасаған ие Қобландыдай ұл, Қарлығаштай қыз сыйлаған екен. Жыр жолдарындағы Әулие қоймай қыдырып, Етегін шеңгел сыдырып, Жеті пірге танысқан. Әулиеге aт қойып, Қорасанға қой айтып... дегені шал мен кемпірдің әулие-әнбиелердің басына барып түнеп, құрбандық шалғандығын бейнелейді.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2