Батыстық өркениет

""Витрувиандық адам" Леонардо да Винчи, Өркендеу дәуірі кезеңінде көпшілік үшін Батыс мәдениетінің белгісі болды[бастау 569 күн көрсетілген].

Батыстық өркениет - елдер жиынтығы, оларға ортақ қасиеттер: да¬мыған экономика, жеке түлғаның еркіндігін, жеке меншіктің, адам қүқына басымдық беруді мойындайтын қүндылықтар Жүйесі және т.б. Көне Грекия- дан бүгінгі күнге дейінгі сақталған Еуропалық халықтар мен елдердің мәдениеттерінің жиынтығы ретіндегі еуропалық мәдениеттің синонимі. Екінші кең таралған мәні – Батыc Еуропа ауқымынан шығып, Солтүстік Аме¬рика мен Австралияны, т.б. бірқатар елдерді қосып алатын батыстық әлем- нің қүндылықтары мен өмір салтының мәдени өздігінше орындалуының тәсілі. "Батыстық" үғымды шығыстық мәдениеттен бөліп жіктейді, ал, "өркениет" үғымы ішкі тынысты және мәдени үстанымдарды ғана емес, сонымен қатар жиынтығында батыстық мәдениет әсерін туғызатын оның салдарын, нәтижесін, батыстық мәдениеттің технологиялық жабдықталғанын білдіреді. Бүл түрғыда сөз мәдениеттің үстемдік етуші түрі жайлы болып отыр. Қазіргі зерттеулерде әдетте Батыc өркениеті еуропалық техногенді мәдениетпен теңестіріледі. Техника мен ғылыми жетілген технологиялар еуропа өркениетінің мүмкіншілігін арттырды. Еуропалық ғылымға негізделген мәдениет үнемі жаңарып, өндірісті модернизациялап, бүкіл әлеуметтік өмір салтын өзгертуді білдіреді. Батысты ғаламдық өркениеттік сипаттау әдетте Батыc пен Шығыстың арасында айырмашылықты қандай белгілерге сүйеніп жүргізумен шектеледі. Осы орайда, көптеген жаһандық мәселелер бойынша Батыстағы "механистік" ғьшым мен Шығыстағы (Қытайдағы) "организмдік", осыған сәйкес, жеке түлғаның экстравертті және интровертті түрлері, гилозоизм мен ирра¬ционализм Шығыстағы дүниетаным басым түрі және рационализм мен праг¬матизм Батыстық үлгі ретіндегі сияқты айырмашылықтар бар. Батыстық өркениеттің мызғымас негіздері ретінде көбіне Қайта Өрлеу дәуіріндегі, Ағарту дәуіріндегі, XVII-XVIII ғасырлардағы ғылыми төңкерістің мәдени жетістіктері аталады. Жаһандық түрғыда әлемдік өркениет тарихында Батысқа ерекше орын берілуін, даму динамикасындағы алшақтық бар болса да, Батыс¬ты Шығысқа қарсы қою үшін қолданбау керек. Батыc әдеттегіден жоғары жаңару мен жүмылудың үлгісін көрсетіп отыр; Шығыс үшінші мыңжылдық қарсаңында өзіндік дәстүрлі мәдени қүн¬дылықтары мен бағдарларына адал күйінде қалуда. Ғылымды әлеуметтік мәдени ин¬ститут ретінде қалыптастырған дәл осы Батыc. Бүл жерде сөз тек ғылыми-техникалық қоғам қүратын эксперименталдық ғылым жайлы болып отыр. Осы орайда Еуропа өркениетіндегі бүкіл үш мәдени оқиғаның өзара байланысы мен өзара тәуелділігін айтып өту ләзім: Қай¬та Өрлеу, Реформация, ғылыми-техникалық төңкеріс. Қазіргі әлемде ғылым әлеуметтік жаңару институты ретінде дүниежүзіне кеңінен таралуда. Осыдан келіп, мәдени даму процесін қайта қүру, дәстүрлі өркениеттердің негізгі (Қытай, Үнді, Араб әлемі, Латын Америкасы, Африка) түрлеріне қайта көңіл белуге тура келеді. Бұл жағдайда ежелгі дүниеден бастап, Батыстық өркениеттің ерек- шеліктерін, қайталанбастығын анықтау мүмкін болмақ. Міне, тарихи дамудың осы кезеңінде әлемдік мәдениеттердің көп, түрленген сипаты анықталады. Осы көзқарасқа сай, батыстық өркениет қазіргі әлемнің ғаламдық факторына айналады. ^[1]