Бейазаматтық

Бейазаматтық - азаматтығы жоқ адамдардың статусы. Мұндай құқықтық ахуал, көбінесе, әлдебір адам өз елінің азаматтығынан ерікті түрде шығып кеткен немесе шығарылып тасталған, бірақ өлі өзге мемлекеттің азаматтығын ала қоймаған кезде пайда болады. Сонымен катар, азаматтықты беруге, елдің азаматтығын алуға қатысты әртүрлі мемлекеттер заңдары арасындағы сәйкессіздікгің, әркелкі қағидалардың салдарынан да Бейазаматтық ахуалы туындап жатады. Бейазаматтыққа душар болған адам қоныс аударып, тұрақтануға келген елінің зандарына бағынады. Бірақ оның саяси және әлеуметтік құқықтары (мысалы, жұмысқа орналасу, әртүрлі жеңілдіктерді пайдалану, жоғарғы деңгейдегі еңбекақьі талап ету еркі) шектеулі болады. Шетелдік азаматтарға заң жүзінде берілетін құқықтарды иелене алмайды, мемлекет тарапынан дипломатиялық қорғаудан да қүр қалады. Бейазаматтық ахуал қазіргі халыкаралық қарым-қатынастар аясыңда қалыпты нормадан ауытқушылық, құкықтық келеңсіздік ретінде бағаланып, азаматтығы жоқ адамдар санын қысқарту міндеті қойылған. Осыған орай, "Апатридтер I статусы туралы" (1954) және "Бейазаматтықты қыскарту туралы" (1965) халықаралық конвенциялар қабылданды. ҚР-ның Конституциясында "Қазақстан Республикасының азаматын "ешқаңдай жағдайда азаматтығынан, өзінің азаматтығын өзгерту құқынан айыруға, сондай-ақ оны Қазақстаннан тыс жерлерге аластауға болмайды", - делінген.