Бейнебаян

Бейнебаян – телевизия мамандарын хроникашы (жедел ақпарат), публицист (жедел талдау) және суреткер (көркем тележобалар) деп үшке бөлсек, күнделікті ақпарат-сараптама қызметінен алыстау жүретін бағдарлама қызметкерлері болып табылады. Әйтсе де "Бүгінгі қоғамдық өмірдің шынайы шежірелі айнасы болу" (Ғ.Боқаш), яғни суреткерлер үшін жылнама жазу оңайырак. Жылдам істелетін шаруа әркез жатық болып шықпайды.

Бұл телеақпаратқа тән басты кемшілік. Оқиғада жаналық көбірек көрінгені дұрыс. Өйткені тележурналистің негізгі міндеті жазу да емес, айту да емес, көрсету. Міне, ол сонда сағат сайын жаналық айтып, хабар таратса да, аз қателеседі. Батыстағы телеарналардың соңғы он шақты жыл ішінде көбіне-көп ешқандай комментарийсіз бейнебаян форматына ауысып, оқиғаны тікелей эфирде көрсетуге біртіндеп көшіп жатыр.

Осы пішіннің болашағы зор болатындығы акиқатқа айналып келеді. Қазақ теледидарында да Қазақ жері деген атаумен бейнебаян пішіндес түрді беру дәстүрге айналудауылы Оған республикамыздың сан қатпарлы тарихы бар жерлері мен сұлу табиғаты туралы беріліп отырған телекөрсетілімдер дәлелдейлі. Мысалы, көрермен "Баянауыл" туралы берілген (2004) тақырыптың он бойынан:

• Танымдық дүниесін кеңітеді,
• Туған табиғатының ғажайыптарына қанығады,
• Табиғат тылсымдары әсерлі, жарасымды музыкамен бірге тамаша демалыс сәттерін сыйлайды,
• Көрермен табиғаттың өзінің бар сұлулығын мониторда жазылып, музыкамен бірлікте беріліп (комментарийсіз) тұрған ақпарат арқылы ұғынады.

Мұнда артық сөз, орынсыз көрініс жокқа тән.