Бектауата
| Бектауата таулары | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тау жүйесі | |
| Пайда болған кезеңі | |
| Ұзындығы |
7 км |
| Ені |
3 км |
| Биіктігі |
1213 м |
| Орналасуы | |
|
47°27′10″ с. е. 74°46′59″ ш. б. / 47.45278° с. е. 74.78306° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 47°27′10″ с. е. 74°46′59″ ш. б. / 47.45278° с. е. 74.78306° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер |
|
|
| |
|
| |
Бектауата – Сарыарқаның оңтүстігіндегі тау.
Этимологиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бұл таудың атауын сөзбе-сөз аудару қиын. Көптеген аңыздардың бірі - қазақтар жоңғарлармен соғысқан ғасырларда өмір сүрген әулие Атабек туралы баяндайды. Бірде ол қуғыншылардан бас сауғалап, осы таудың ең үлкен үңгіріне тығылыпты. Ал Аллаһ тағала әулие қарияға үңгірдің ең түкпірінде тұщы су көзін ашыпты-мыс. Жау қаншама іздесе де, бұл үңгірді таба алмапты, өйткені ол таудың етегінде емес, биік жартасында екен. Мүмкін Бектауата - "Атабек тауы" деп аталуы осыдан болар. Қазақтың белгілі ғалымы Әлкей Марғұлан бұл сөзді "Бек тауы" деп түсіндірсе, топоном Еркебай Қойшыбаев оны ертедегі түрік сөзі "биік" сөзімен байланыстырады да, Бектауата деген топонимді түгелдей алғанда "қасиетті биік тау" деп тәржімалайды. Толып жатқан аңыздар бұл тауға, әсіресе әулие үңгіріне қажылық етіп келушілердің қатарын көбейтті. Балқаш өңірін зерттеушілердің бірі Н.И. Красовский 1868 жылы былай деп жазды: "Шамамен 600 фунт жерді алып жатқан алаңға жақын тұста бой көтерген Бектауата гранитті жартастары шоғырланған жер ең биік жер болып саналады. Гранитті құздар өсімдік атаулыдан ада, мүлде жалаң, айтарлықтай биіктікте су шайып жасаған үңгірлерді Карсон Керней ауылдарының тұрғындары қасиетті жер деп таниды.[1]
Географиялық орны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қарағанды облысы, Ақтоғай ауданында, Балқаш қаласынан солтүстікке қарай 60 км жерде, ұсақ шоқылы-белесті жазықта орналасқан. Солтүстік-шығыстан оңтістік-батысқа қарай 7 км-ге созылып жатыр, ені 3 км, абсолюттік биіктігі 1213 м. Құбылтайөзек аңғары оны батысындағы Сарықұлжа (1082 м) тауынан бөліп тұрады.
Жер бедері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бектауатаның беткейлері тік, жалтыр тақыр тасты, төбесі үшкірлеу келген. Пьезооптикалық минералдардың ұсақ кен орындары мен табиғи үңгірлер бар. Олардың ішіндегі ең ірісі – Бектауата үңгірі.
Геологиялық құрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тас көмір кезеңінің қызғылт граниттерінен түзілген.
Өсімдігі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Беткейлерінде өте сирек бұта мен селдір шөп өседі, тауаралық аңғарларында көктерек, тал, түрлі бұта кездеседі. Олардың 45 сирек кездесетін болса, 8-і Қызыл кітапқа енгізілген. Некен-саяқ елік, арқар мекендейді.[2]
Галерея[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Николаев Владислав Борисович. Прибалхашье. Аудармашы - Т.Мукаев. ИБ №2967 68-69 беттер, 1986 жыл "Кітап" полиграфиясы
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том