Биолокация

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Биолокация (био... және лат. locatіo — орналасу, орнығу) — жануарлардың өзінен таралатын физикалық толқындардың (электрлі магниттік, ультрадыбыс, жылу, т.б.) көмегімен кеңістіктегі өзінің не өзіне қатысты қандай да бір объектінің орнын (бағытын, қашықтығын) анықтау қабілеті. Биолокация сигналдардың жануар денесінің сыртқы бетімен немесе сезім мүшелерімен (көру, сезіну, иіс, есту) қабылдануы арқылы іске асырылады. Биолокация құбылысы көптеген жануарларға кеңістікті бағдарлауға және қорегін табуға көмектеседі. Мысалы, дельфиндер мен жарқанаттар жиілігі 150 — 200 кГц, ұзақтығы — 0,2-ден 4 — 5 мкс ультрадыбыс сигналдарын тудыра алады. Басқа денелерден шағылысқан дыбысты қабылдау арқылы олар қоршаған кеңістікті бағдарлайды (эхолокация). Үңгірлерді мекендейтін құстар 4 — 7 кГц шамасында төм. жиілікті ультрадыбыс шығарып, қабылдау арқылы қараңғыда жол табады. Ал жануарлардың өздері шығарған радиосигналдар мен электр статикалық өріс сигналдарының жаңғырған күші мен пішінін қабылдау қабілеті (радиолокация немесе электролокация) өздерінің бағытындағы заттың сипатын, табиғатын анықтауға мүмкіндік береді. Кейбір жануарлар (мысалы, жыландар) өздерінің жемтіктерінен бөлінетін инфрақызыл сәуле жылуын қабылдай алады (термолокация).[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том