Бозшакөл республикасы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

«Бозшакөл республикасы», Шет ауданының Бозшакөл деген жерінде 1923 жылы құрылған, халық арасында осылай аталып кеткен мойынсерік. Алғаш болып мойынсерік мүшелігіне Кешубай, Ақыжан, Мақыжан Түйтебаевтар, Абай Төлегенов, Жолдас Омаров, Алтыбай Нақыпов, Шаян Қойшыбаев, Саржан Домалақов, Айтбек Шілікбаев, Рақымбек Кәукенов, Әшләй Байсақалов, Сыздық Ақылбаев (академик Жамбыл Ақылбаевтың атасы) және басқалары кіреді. Бозшакөлге 50 отбасы көшіп келеді. Сарысудың, Спасскінің жалаңаяқтары да осы жерден табылады. Мойынсерікке Лениннің есімі беріледі. Мойынсерік төрағасы сайланбайды, жауапкершілігі Сыдан Өтеновке жуктеледі. 1925 жылы С. Өтеновтың Ұйымдастыруымен алғашқы партия ұясы құрылады, хатшысы болып белгілі ақын Тұңғышбек Дәлмағанбетов сайланады. Оның қатары күн өткен сайын нығая береді. Әйеш Иманбаев, Алтыбай Нақыпов, Шаян Қойшыбаев, ағайынды Әби мен Қали Томпиевтер партия қатарына өтеді. Осында тұңғыш рет Шет жеріңде кеңес мектебі ашылады. Оған педагогикалық білімі бар Т. Дәлмағанбетовтың өзі мұғалім болады. «Бозшакөл республикасы» атанып, алты жылға жуық өмір сүрген осы коғам туралы Тұңғышбек ақын «Бозшакөл» атты дастан қалдырған. 1928 жылы Шетауданы кұрылып, әкімшілік жағынан қайта бөлінуіне орай мойынсерік те тарайды. Осы серіктестікті құрушылардың бірі Қойшыбаев Шаянның (Нысанбай; 1894 - 1983) естелігі 14.06.2005 ж. «Орталық Қазақстан» газегінде «Жарқын емір беттерінен» деген тақырыппен жариялаңды. Ол кісінің есімі Шетенірінің көркем шежіресін жасаған жазушы Кәмел Жүністегінін «Құба белдер» трилогиясында кездеседі. Ш. Қойшыбаев Қазан төңкерісінен кейін Арқа жерінде Қосшы Ұйымдарын құруды басқарушылар қатарында болды. Қарқаралы партия, атқару комитеттері мен басқа да басшы орындарда Абдолла Асылбеков, Мұқаметқали Тәтімов, Орынбек Беков, Сыдан Өтеновтермен үзенгілес болған. 1926 жылдан Қызылтау ауылдық кеңесінің төрағасы, 1926 жылы ҚазОАҚ мүшесі болып сайланды. 1929 жылы Нұраталды ет-сүт кеңшарында ферма басқарушысы, 1934 жылдан «Жаңажұртта», «Шаруатеңеуде», Роза Люксембург атындағы ұжымшарда, Ақбауыр ауылында төраға болып істеген.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5