Болева
| болава, боле | |
| Болева | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
133 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі наным-сенімдер, суннизм |
Болева (болава, боле) — Нигерияның солтүстік-шығысындағы халық (Баучи, Гомбе, Йобе және Плато штаттары). Жалпы саны 133 мың адам. (2005).[1]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар чад тілдері отбасының батыс чад тармағының боле (боланчи) тілінде сөйлейді. Жазуы латын әліпбиіне негізделген. Хауса тілі де кең тараған.[2]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Діни сенімдері – мұсылмандар (негізінен сунниттер, шииттер де бар), 20%-ы христиандар (Батыс Африканың евангелиялық шіркеуінің ізбасарлары және т.б.), 20%-ы дәстүрлі наным-сенімдерді ұстанушылар.[3]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ауызша деректер бойынша болеваларды Борнудың астанасы Кукава қаласының төңірегінде тұратын тұрғындарына байланыстырады. XV ғасырда олар Исламды қабылдап, Даниска қаласының негізін қалап, қазіргі аумаққа көшті. XVI ғасырда Фика әмірлігі құрылды, оның билеушісі (мой) болеваның басшысы болып саналады.[4]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі кәсібі – қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, жүгері, бұршақ, көкөністер), мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал, құс шаруашылығы). Тоқу, керамика, зергерлік өнер дамыған.
Патрилинейлік руларға бөліну сақталған. Ата-бабалар культі мен табиғат күштері, магия, бақсылық кең таралған. Фольклордың барлық негізгі жанрлары бар.
Елді мекендер жинақы, бұталы қоршаулармен қоршалған. Тұрғын үйлері дөңгелек, конустық шатырлары мен сазды қабырғалары бар. Үлкен отбасына тиесілі шаруашылықтар бірнеше үйшіктерден, мал қораларынан және астық қоймаларынан тұрады.
Ерлерге арналған киім - кең ақ көйлек пен шалбар, әйелдер үшін - түрлі-түсті көйлектер, жеңіл блузкалар, ашық түсті қалпақтар.
Азық-түліктері негізінен өсімдік тектес: құмай мен жүгері ұнынан ащы дәмдеуіштермен немесе жапырақтардың қайнатпасымен жасалған қою жармалар, қышқыл сүт қосылған тары нандары, сирек ет пен балық сорпалары.[5]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1875609
- ↑ Болева https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/406519
- ↑ Болева http://knowledge.su/b/boleva-
- ↑ Значение слова болева https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0
- ↑ народы мира / Болева http://www.etnolog.ru/people.php?id=BOLE
