Бричаны

Бричаны
	Қала
	Бричаны
	Бричень; рум. Briceni
Ту	Логотипі
Әкімшілігі
Ел	Молдова
Аудан	Бричан
Тарихы мен географиясы
Координаттары	48°21′46″ с. е. 27°05′06″ ш. б. / 48.36278° с. е. 27.08500° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°21′46″ с. е. 27°05′06″ ш. б. / 48.36278° с. е. 27.08500° ш. б. (G) (O) (Я)
Алғашқы дерек	1576
Қала статусы	1995
Жер аумағы	10,01 км²
Орталығының биiктігі	39 м
Уақыт белдеуі	UTC+2:00
Тұрғындары
Тұрғыны	9 965 адам (2025)
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+373 247
Пошта индексі	MD-4701
	Бричаны
	Бричаны шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Бричаны

Бричаны (Бричень; рум. Briceni) — Молдовадағы қала, Бричан ауданының орталығы.^[1] 2025 жылы Бричаны қаласының халқы 9 965 адамды құрады. Бричаны Молдовада 59 қаланың ішінде халық саны бойынша 33-ші орында.^[2]

Географиялық орналасуы

Бричаны қаласы Украинамен шекарада, Бэльц-Чернэуць тас жолының жанында, Лопатник және Вилия өзендері құрған аңғарда орналасқан. Ол Единец қаласынан 28 км және Кишиневтен солтүстікке қарай 230 км жерде орналасқан.^[3]

Қала атауының шығу тегі

Қала атауының шығу тегі туралы екі нұсқа бар. Бір нұсқа бойынша, бұл қала бричкилерді (жеңіл арбалар) жасап, жергілікті базарда сататын. Екінші нұсқада бұл атау «бричаг» терминінен шыққанын айтады. Бричаг деп жергілікті шеберлердің жұмыс үшін ғана емес, өзін-өзі қорғау үшін де қолданатын пышағын атаған. Осы пышақ қаланың заманауи елтаңбасында бейнеленген.^[4]

Тарихы

Бричаны туралы деректер дереккөздерде 1652 жылы айтылған. Гетман Богдан Хмельницкий дәуіріндегі ойрандардан кейін украин және поляк еврейлері осында қоныс аударды. Бірінші синагога мұнда 18 ғасырдың соңында пайда болды. Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін жергілікті халықтың негізгі бөлігі еврейлер болды.

19 ғасырдың екінші ширегінен бастап елді мекенде кезең-кезеңімен оқу орындары ашылды. 1827 жылы талмуд-тора, 1847 жылы мектеп, 1863 жылы ерлер мектебі, 1909 жылы әйелдер мектебі жұмыс істей бастады. 20 ғасырдың басында ауылда 17 синагога болды. Ол кезде еврей ауруханасы жұмыс істеп тұрған болатын. Сонымен қатар, банк, наубайхана, кітапхана, қарттар үйі, бірнеше қайырымдылық ұйымдары жұмыс істеді.

1940 жылы Бессарабия Кеңес Одағына қосылғанда қаланың басты синагогасы Мәдениет үйіне айналды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде жергілікті еврейлерді оккупациялаушы румын әскерлері Приднестровьеге қоныстандырды. Соғыстан кейін олардың аз ғана бөлігі туған жерге оралды. Олардың көпшілігі кейін Израильге қоныс аударды.

Қазір жергілікті халықтың басым бөлігін молдовандар, украиндар, орыстар құрайды. Мұнда этникалық болгарлар, сығандар, гагауздар да тұрады. Қала елтаңбасы мен туын 2002 жылы алды. Сол кезеңде Бричени «Ең таза қала» ұлттық байқауының жеңімпазы атанды. Жыл сайын 14 қазанда қала тұрғындары қала күнін атап өтеді.^[5]

Көрікті жерлері

Бричаныдың басты көрікті жерлерінің бірі - оның тарихи орталығы. Ғибадатханалар, шіркеулермен қатар ескі көшелермен серуендеп, сәулет өнерін тамашалауға болады. Ең танымал көрікті жерлерінің бірі - Ақ мұнара бекінісі. Бұл XIV ғасырдағы тарихи ескерткіш қаланы қорғау үшін салынған. Бүгінде мұнда бір кездері алынбайтын бекіністер ретінде қызмет еткен қираған қабырғалар мен мұнараларды көруге болады. Қамал бекініс жергілікті халықтың ерлігі мен жауынгерлік рухын бейнелейді.

Сондай-ақ Бричаны сәулет-тарихи қорығы да өңірдің тарихи және мәдени ескерткіштері сақталған бірегей орын. Онда жергілікті халықтың мәдениеті мен дәстүрі туралы, сонымен қатар резервация аумағында орналасқан мұражайлар мен галереяларды тамашалауға болады.^[6]