Мазмұнға өту

Бруксизм

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
A.
Бруксизм.

Бруксизм — ұйықтап жатқанда тісті шықырлату. Егер адам аңдаусызда күндіз де тісі шықырлататын болса оны бруксамания деп атайды. [1]

= Себептері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бруксизм көрінісінің негізінде әртүрлі себептердің кешені жатыр, олардың ішінде:

Психологиялық Психология тұрғысынан бруксизм эмоциялық тұрақсыздық, стресс, шамадан тыс жүктелу, жиі аффективтік жағдайлар, еріксіз бұлшық ет қысқаруына әкеп соқтыратын және тістермен сирететін асқын кернеулердің салдары болуы мүмкін. Алайда, түсінде бруксизмнің қысқа мерзімді көріністері эмоциялық тұрақты адамдарда да болуы мүмкін.

Неврологиялық Неврология тұрғысынан мәселе неврологиялық және қозғалу бұзылыстарына әкелетін орталық және перифериялық жүйелер қызметінің бұзылуынан тұрады. Бруксизм жиі ұйқының бұзылуымен (сомнамбулизм, храп, түнгі әмиян, ұйқыдағы апноэ), энурез, тремор, эпилепсиямен жүреді. Тризм және бруксизм сияқты жағдайлар үш жақты нервтің қозғалыс нейрондарының зақымдануы кезінде шайнайтын бұлшықеттің тондық кернеуінің салдарынан дами алады. Бруксизм сондай-ақ психотроптық препараттардың экстрапирамидтік жанама әсерлерінің белгісі болуы мүмкін. Бруксизм көріністерінің омыртқаның функционалдық бұзылуымен байланысы туралы деректер бар.

Стоматологиялық Бруксизмнің стоматологиялық теориясына сәйкес, бұзылулар тіс-жақ жүйесінің құрылысы мен жұмыс істеуіндегі ауытқулардың салдары болып табылады: тістердің аномалиялары (адентия, аса жиынтықты тістер), дұрыс емес тістеу, тістерді сапасыз емдеу, нашар таңдалған брекет-жүйелер немесе тіс протездері, артрит немесе ВНЧС артрозы және т. б. бірақ окклюзиялық бұзылыстары бар барлық адамдарда бруксизм дамиды.

Басқа себептер Бруксизмнің қалған теориялары кең мойындалмаған және сенімді ғылыми дәлелдер. Оларға бруксизмнің мұрынмен тыныс алудың бұзылуымен (аденоидтар, мұрын қалқасының қисаюы, риниттің жиі пайда болуы), гастроэзофагеальді рефлюкстік аурулар, гельминтоздар (аскаридоз, энтеробиоз және т. б.), дұрыс тамақтанбау, шайнайтын резинканы теріс пайдалану және т. б. жатады.] Тістің сиретілуіне бейімділік Паркинсон ауруы, гентингтон хоресі бар адамдарда байқалады. Балаларда бруксизм тістің бұзылуы және ауысуы кезінде пайда болуы мүмкін. Бруксизмнің кофакторлары жақында бас сүйек-ми жарақаты, алкогольді, никотинді, кофеинді, ұйықтататын, антидепрессанттарды теріс пайдалану болып табылады.

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991. ISBN 5-615-00789-3