Бірінші империя
 | Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
| Француз империясы фр. Empire Français Империя | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Әнұраны = «Империяның күзетінде» (фр. Veillons au salut de l'Empire), «Жорық жыры» (фр. Chant du Départ) | |||||||||
| [[Сурет:French Empire (1812).svg|]] 1812 жылғы бірінші империя | |||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
2.svg)
Бірінші империя (фр. Le Premier Empire) — Франциядағы Наполеон Бонапарт империясының 1804-1815 жылдар аралығындағы дәуірі.
Бастауы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Франция тарихындағы елдегі билік шын мәнінде Наполеон Бонапартқа тиесілі болған, бірақ заң жүзінде әртүрлі жолмен шектелген кезең «Франция консулдығы» деп аталады. Ол 1799 жылдың 9 қарашасынан (VIII ғасырдың 18 брюмерінде Бонапарт мемлекеттік төңкеріс жасаған кезде) 1804 жылдың 18 мамырына дейін (Наполеон император болып жарияланған кезде) созылды.
Ол үш кезеңге бөлінеді:
- Уақытша консулдық (1799 ж. 9 қараша - 24 желтоқсан)
- Он жылдық консулдық (1799 ж. 25 желтоқсан – 1802 ж. 2 тамыз)
- Өмір бойы консулдық (1802 ж. 2 тамыз - 1804 ж. 18 мамыр)
18 брюмер төңкерісінен кейін Франциядағы жалғыз держава үш консулдан (Бонапарт, Сийес, Роже-Дюко) тұратын уақытша үкімет болды. Бес жүз және ақсақалдар кеңесі мүшелерінен құралған екі комиссияға жаңа конституцияны жасау тапсырылды. Консулдар, дәлірек айтсақ, Консул Бонапарт, өйткені қалған екеуі оның құралы ғана емес еді — автократиялық биліктің шешуші күшімен әрекет етті. Париж төңкеріске ешнәрсеге наразылығын білдірмей, тіпті жаңа тәртіпке анық түсіністікпен қарап, өте сабырлы түрде әрекет етті; провинцияларда губерниялық магистратураның кейбір адамдары мұнда-мұнда наразылық білдірді, бірақ наразылық күшті болмады. 8-ші жылдың 22 фримеріне қарай конституцияны әзірлеген комиссиялар өз жұмысын аяқтады; Сиейстің жобасы конституцияның негізгі авторы болып табылатын Бонапарттың қалауына сәйкес қайта өңделді. Бұл тек халық билігінің елесін сақтап қалған толық монархиялық конституция болды. Конституция жоғарғы атқарушы билікті үш консулға беріп, 10 жылдық мерзімге бірінші консулды – Бонапартты, екіншісін – Камбасересті және үшіншісін (5 жылдық мерзімге) Лебрунды тағайындады. Конституция жалпыхалықтық дауыс беруден (плебисцит) өтуі керек еді және бұл халық егемендігінің бірден-бір көрінісі дерлік болды. Халық Конституцияға дауыс бергеннен кейін барлық билік бұдан былай Бонапарттың қолында болды. Ол министрлік құрды, оның құрамына Таллейранд Сыртқы істер министрі, Люсьен Бонапарт (Ішкі істер министрі), Фуше (полиция министрі) кірді.
Бонапарттың міндеті қиын болды. Бүкіл әкімшілікті толығымен дерлік жаңадан құру, несиенің мүлдем жоқтығымен өте абдырап қалған қаржыны қалпына келтіру және екінші коалицияны қалай да тоқтату керек болды. Бонапарттың алғашқы шараларының бірі Парижде «соғыс кезінде» 60 саяси мерзімді басылымға тыйым салу болды. Саяси еркіндіктің барлық көріністерін басып, Бонапарт өз бағдарламасының оң бөлігін жігерлі түрде жүзеге асырды. Ол өнеркәсіпке, әсіресе ауыл шаруашылығына қамқорлық жасауда, ескі қоғамның барлық элементтерінің жаңа тәртібімен келісе отырып, қаржыны жақсартуда онымен ғана келісе алатын күшті, өте орталықтандырылған билікті құрудан тұрды.