Бұлшық ет ткані

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Бұлшық ет ткані (muscle) — дене, ас қорыту, фокусировка, айналу және дененің температурасын ұстап тұру тәрізді қызметтерді орындау қозғалыстарын қамтамасыз ететін жиырылғаш ұлпа.[1].

Тармақталған, жүрек және тегіс бұлшық еттер бар, басқаша айтқанда, фазалық және сергіткіш (жылдам немесе тиісінше біртіндеп реттеуге жауап беретін) бұлшық еттер бар. Микроскоппен қарағанда талшықтары тармақталған болып көрінетін бұлшық еттер өз еркімен қозғалуға жауап береді. Бұндай бұлшық еттердің көбі фазалық болып табылады.

Олар қаңқаға бекітілген және орталық жүйке жүйесінен түскен сигналдарға жауап ретінде пайда болатын жиырылыстардың көмегімен денені қозғалтады; миозина жуан жіптерінің арасындағы жіңішке актина жіптерінің сырғанауы жиырылуды қысқартады; ткань рецепторлары қозғалыстың бірқалыпты қозғалысын және моториканы жеңіл бақылауды қамтамасыз ететін кері байланыстың созылуын қамтамасыз етеді.

Жүрек бұлшық етінің тармақталған талшықтары оның торлы құрылымды болуын қамтамасыз етеді; жиырылыс жүрек бұлшық еттері жүректің табиғи ырғағының сигналы бойынша тікелей ұлпада пайда болады; жылжымалы жүйке мен жүйке жүйесінің бөлігі жүрек жиырылысының жиілігін бақылайды.

Тегіс бұлшық еттер – ішкі орган мен қантамыр бұлшық еттері, еріксіз және сергіткіш болып табылады, оның жасушалары бәрі бірге немесе бөлек-бөлек (жеке жүйке бөліктеріне жауап ретінде) жұмыс істеуі мүмкін және пішіндері әртүрлі болады. Ерікті бұлшық еттердің ауруы салдарынан әлсіздік, атрофия, ауру және жыбырлау туындауы мүмкін. Кейбір жүйелі аурулар (мысалы, дерматомиозит, полимиозит) бұлшық еттің қабынуына әкеп соғады. Сондай-ақ қараң.: Құрсақ бұлшық еттері; Бұлшық ет ісігі; Бұлшық ет дистрофиясы; Миастения.

Негізгі бұлшық еттер. (1) маңдай бұлшық еті, (2) желке бұлшық еті, (3) бүйір бұлшық еті, (4) көздің орбикулярлы (домалақ) бұлшық еті, (5) мұрын бұлшық еті, (6) ауыздың орбикулярля (домалақ) бұлшық еті, (7) иек бұлшық еті, (8) шайнау бұлшық еті, (9) мойынның тері асты (платизма) бұлшық еті, (10) төс-бұғана-емізік бұлшық еті, (11) трапеция бұлшық еті, (12) үлкен төс бұлшық еті, (13) дельта бұлшық еті, (14) арқаның кең бұлшық еті, (15) алдыңғы тіс бұлшық еті, (16) іштің сыртқы қиғаш бұлшық еті, (17) іштің тік бұлшық еті, (18) іштің ішкі қиғаш бұлшық еті, (19) подостная мышца, (10) шағын домалақ бұлшық ет, (21) үлкен домалақ бұлшық ет, (22) бицепс (екі қырлы бұлшық ет), (23) трицепс (үш қырлы бұлшық ет), (24) иық бұлшық еті, (25) қол буынындағы бас бармақты жазу, (26) қысқа алақан бұлшық еті, (27) төртбұрышты пронатор, (28) білектің сақиналы сіңірі, (29) саусақты жалпы жазу, (30) білектегі білезікті жазу, (31) саусақ пен білекті жазатын сіңір, (32) алақан апоневрозы, (33) орта бөксе бұлшық еті, (34) кең шандырды қатайтқыш, (35) жамбастың тік бұлшық еті, (36) тарамдалған бұлшық ет, (37) портняжная мышца, (38) жамбасты қозғалтатын тік бұлшық ет, (39) жіңішке бұлшық ет, (40) жамбастың бүйіріндегі кең бұлшық ет, (41) жамбастың ортаңғы кең бұлшық еті, (42) тобық, (43) алдыңғы үлкен жіліншік сүйек, (44) ортаңғы балтыр бұлшық еті, (45) сан бұлшық еттері, (46) тобықтың айналма байламы, (47) қысқа бүгілетін жері, (48) үлкен жамбас бұлшық еті, (49) бөксенің екі басты бұлшық еті, (50) жартылай сіңір бұлшық еті, (51) табан бұлшық еті, (52) балтыр бұлшық етінің латералды басы, (53) өкше [ахилл] сіңірі.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Britanica настольная энциоклопедия.Том І «АСТ-Астрель» Москва, 2006. ISBN 978-5-17-08532-4 (T.1) (ACT), ISBN 978-5-271-1512-0 (T.1) (Aстрель)