Вилсанди (арал)

	Вилсанди ; эст. Vilsandi
Сипаттамасы
Ауданы	8,75 км²
Ең биік нүктесі	4,5 м
Тұрғындар (2017 жыл)	22 адам
Халық тығыздығы	2,514 адам/км²
Орналасуы
	58°23′00″ с. е. 21°52′00″ б. б. / 58.38333° с. е. 21.86667° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 58°23′00″ с. е. 21°52′00″ б. б. / 58.38333° с. е. 21.86667° б. б. (G) (O) (Я) (T)
Архипелаг	Батыс Эстония архипелагы
Акватория	Балтық теңізі
Ел	Эстония
Аудан	Сааремаа
	Вилсанди
	Вилсанди Ортаққорда

Вилсанди (эст. Vilsandi) — Эстонияның батысындағы арал, аттас Эстония ұлттық саябағының орталығында орналасқан.^[1]

Географиялық сипаттамасы

Аралдың ауданы 9,4 км2 құрайды, бұл Эстониядағы оныншы үлкен арал. Аралдың ұзындығы 6,3 км, ені 3,2 км. Арал екі бөліктен тұрады: Үлкен және Кіші Вилсанди. Екі аралдың арасындағы тар бөлік Вахемер деп аталады. Аралдың жағалау ландшафтысы алуан түрлі. Доломит тасты жағалаулары және жағалық жазық шалғындары бар.

Арал жағалауында арша мен қамыс өскен. Үлкен Вилсандидің орталық бөлігінде құрғақ топыраққа тән альвар қарағайлы орманы өседі. Кіші Вилсанди ормандары ылғалдырақ. Жағадан кез келген бағытта шағын аралдарды көруге болады. Ең көркем жерлерінің бірі - аралдың солтүстігінде орналасқан қиыршық тасты Весилоо аралы.^[2]

Тарихы

1703 жылы голландиялық Иоганн Доллдың кемесі Балтық теңізінде суға батып, Долль ең жақын аралға дейін жетіп, оны «Felsland», яғни жартасты арал деп атады. Ол сонда тұрғылықты қалып және уақыт өте келе Долль фермасы эстон тілінде Tolli talu (ферма), ал Фельсланд Вилсанди деген атпен белгілі болды.

Ең алғашқы отбасы аралға 1826 жылы қоныстанды, ал 1896 жылы бұл отбасы Мендер фамилиясын алды. 1860 жылға қарай аралда 18 отбасы өмір сүрді. 1934 жылғы халық санағы Вилсандиде 32 отбасы мен 169 адам негізінен балық аулау есебінен өмір сүрді.

1809 жылы аралда маяк салынды.

1927 жылы Вилсанди мұражайы, ал 1937 жылы туристер үйі ашылды.

Арал 1990 жылдардың басында Эстония ұлттық паркінің құрамына кірді және бүгінде мұнда жыл бойы бірнеше адам ғана тұрады.^[3]

Климаты

Вилсанди Эстониядағы теңіздік климатқа ие болғандықтан оның жылдық температура диапазоны Эстонияның басқа бөліктеріне қарағанда әдетте жазы салқынырақ және қысы жұмсақ болады. Вилсанди әдетте Эстонияның жыл бойы күн сәулесінің ең көп түсетін бөлігі болып табылады.

Флорасы мен фаунасы

Вилсанди аралының флорасы мен фаунасы әртүрлілікке ие. Аралда өсімдіктердің 400-ден астам түрі, соның ішінде сирек кездесетін және ерекше түрлері өседі. Вилсанди сонымен қатар құстардың көптеген түрлерінің отаны болып табылады, оның ішінде әр көктемде осында ұя салатын сақина мойын қаздар. Аралдың айналасындағы суларда жергілікті және қоныс аударатын балықтар, сонымен қатар су және жер үсті жануарларының көптеген түрлері бар.^[4]

Туризм

Вилсанди аралының басты көрікті жері 1809 жылы салынған шамшырақ. Ол бүгінгі күнге дейін өтіп бара жатқан кемелер үшін нұсқаулық ретінде қызмет етеді. Толли туристік кешені мен шамшырақ арасындағы учаскеде айналадағы аралдардың көріністерін ұсынатын бақылау мұнарасы орналасқан.

Вильсанди аралының басты көрікті жерлерінің бірі — ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра тізіміне кіретін Вильсанди ұлттық саябағы. Мұнда туристер шалғындары, көркем жағажайлар мен көне ормандар арқылы серуендей алады. Жаяу серуендеу және велоспорт жолдары әртүрлі пейзаждар арқылы өтіп, қонақтарға аралдың табиғи сұлулығымен толықтай танысуға мүмкіндік береді.^[5]