Вильгельм Вин

Вильгельм Вин
нем. Wilhelm Wien
Туған күні	13 қаңтар 1864 (1864-01-13)
Туған жері	Фишхаузен, Пруссия
Қайтыс болған күні	30 тамыз 1928 (1928-08-30) (64 жас)
Қайтыс болған жері	Мюнхен, Германия
Ғылыми аясы	физика
Ғылыми жетекші	Герман Гельмгольц
Марапаттары	Физика саласындағы Нобель сыйлығы (1911) Гутри медалі және сыйлығы (1925)

Вильгельм Карл Вернер Отто Фриц Франц (нем. Wilhelm Wien; 13 қаңтар 1864, Фишхаузен — 30 тамыз 1928, Мюнхен) — неміс физик, 1911 жылы «жылулық сәулеленуді реттейтін заңдар саласындағы жаңалықтары үшін» физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты.

Өмірбаяны

Вильгельм Вин ірі жер иесі Карл Виннің отбасында дүниеге келген. 1866 жылы отбасы Шығыс Пруссиядағы Растенбургке жақын орналасқан Драхштейн қаласына (қазіргі Кентшин, Польша) көшті. 1879 жылы Вин Растенбургтегі мектепті бітіріп, 1880—1882 жылдары Кенигсбергтегі гимназияда оқыды. 1882 жылдан бастап Геттинген және Берлин университеттерінде оқыды.

1883—1885 жылдары Герман Гельмгольцтың зертханасында жұмыс істеп, 1886 жылы докторлық дәрежесін алды. 1898 жылы анодтық сәулелерді зерттеуге арналған Вин сүзгісін жасады. 1889 жылдан бастап императорлық физикалық-техникалық институтында Гельмгольцтың көмекшісі болып жұмыс істеді. 1892 жылдан 1896 жылға дейін Берлин университетінде — приват-доцент болды.

1896 жылы Ахен техникалық университетінің Адольф Вюлнер кафедрасының доценті болды. 1899 жылдан бастап ол Гиссен университетінің профессоры болды, бірақ 1900 жылы Вильгельм Рентгеннің мұрагері ретінде Вюрцбург университетіне ауысты. 1919 жылы ол Рентгеннің мұрагері ретінде қайтадан Мюнхенге көшті. 1928 жылы 64 жасында дүниеден өтті.

Берлиннің Адлершоф маңындағы WISTA технопаркіндегі Федералдық физика және технология институтының (Германия) зертханасы Виннің есімімен аталады.

Виннің немере ағасы — Макс Вин (1866—1938) жоғары жиілікті технология саласындағы пионерлердің бірі болды.

Жетістіктері

1893/94 жылы ол Виннің бірінші заңын, одан Виннің орын ауыстыру заңын, 1896 жылы жылу сәулеленуі үшін Виннің екінші заңын шығарды. 1911 жылы жылулық радиация бойынша жұмысы үшін физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты атанды.

1898 жылы Вильгельм Вин «канал сәулелерінің» (анодтық сәулелер деп те аталады) ең жеңілі сутегі иондары (қазір протондар деп аталады) екенін дәлелдеді. Электр және магнит өрістері бар қозғалатын протондарға әсер ете отырып, Вильгельм Вин протон зарядының оның массасына қатынасын өлшеген.

Сілтемелер

• Храмов Ю. А. Вин Вильгельм // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 64. — 400 с. — 200 000 экз.
• Вин (Wien), Вильгельм. Биография на сайте электронной библиотеки «Наука и техника»
• Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)
• «Фишхаузен қаласының тарихы» сайтынан ақпарат Мұрағатталған 21 наурыздың 2023 жылы.