Вирусты геморрагиялық қызба
ВГҚ-қоздырғыштары әртүрлі таралу механизмдерімен берілетін, клиникасында универсальды капилляротоксикодпен, геморрагиялық синдроммен және жалпы интоксикация бергілерімен берілетін жедел вирусты зоонозды аурулар тобы.
Бүйрек синдромымен өтетін геморрагиялық қызба (БСӨГҚ)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]БСӨГҚ - РНҚ геномды вируспен шақырылатын, әр түрлі таралу механизмдерімен берілетін, өте жоғары қызбамен, айқын жалпы интоксикациямен,капилляротоксикоз дамуымен, геморрагиялық синдроммен және бүйрек синдромымен өтетін жедел вирусты табиғи-ошақты ауру.
Этиологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]БСӨГҚ қоздырғыштары Bunyviridae тұқымдасының, Ханта вирусының жаңа түрі. РНК-иномды вирус, диаметрі 85-110 мм, 8 сероварлары анық, қоршаған ортада тұрақты, төмен температурада ұзақ сақталады.
Эпидемиологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Инфекция көзі: тышқан түріндегі кеміргіштер, сары тышқан, сұр және қара тышқан Кеміргіштерде инфекция симптомсыз және ұзақ өтеді. Вирус нәжіспен, зәрмен, сілекеймен бөлінеді. Таралу механизмі: ауа-шаң, фекальды-оральды, қатынас Көбінесе 20-50 жас арасындағы ер адамдар ауырады. Ауру спороралық немесе топталған түрде жүреді, кейде эпидемиялық ошақтар болады.
Патогенезі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]БСӨГҚ вирусының вадотропты әсері бар. Патогенез негізі: ұсақ тамырлар қабырғаларының жүйелі зақымдалуы (капиллярлар, артериялар, венулалар). Нәтижесінде: қоршаған тіндерде плазморея, айналысындағы қан көлемінің азаюы, қанның қоюлануы байқалады. Көбінесе айқын өзгерістер: бүйректе, бүйрек үсті безінде, гипофизда, ішектің шырышты қабатында Жедел бүйрек жетіспеушілігінің дамуына каналшаларының басылуымен бірге пирамиданың аралық затының серозды-геморрагиялық ісігі әсер етеді.
Клиникасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Инкубациялық кезең ұзақтығы 4-49 күн. 4 ауру кезеңі бар: қызбалы кезең (1-4 күн), олигуриялық кезең (4-12 күн), полиуриялық кезең (8-12 және 20-24 күн), реконвалесценция Қызбалы кезең ұзақтығы 1-4 күн, жедел басталады. Жоғары температура (38,5-40С), бас ауруы,геморрагиялық синдром белгілері (экзантемалар, теріде,склерада қан құйылулар), денеде петехиальды бөртпелер, аздап протеинурия байқалады. Олугуриялық кезең ұзақтығы 4-12 күн, белде қатты ауырсыну, бас ауруы, құсу, қайталамалы, геморрагиялық синдромның күшеюі (мұрыннан, асқазан-ішектен қан кету, склераға қан құйылу, қан түкіру), гипотония, брадикардия, протеинурия, гипоидостенурия, гематурия, цилиндрурия, бүйрек эпителиінің клеткалары, биохимиялық өзгерістер: қалдық азот, мочевина, креатинин, гиперкалиемия Полиуриялық кезең:
- науқастың жағдайы жақсарады
- полиурия (тәулігіне 5-8 л)
- гипоидостенурия
Реконвалесценция кезеңі полиурия азаяды. Инфекциядан кейін астения ұзақ сақталады. Аурудың 3 дәрежесі бар: жеңіл, орташа, ауыр
Асқынулары:инфекция-токсикалық шок, жедел бүйрек жетіспеушілігі, өкпе ісінуі, уремиялық кома, миға, бүйрек безіне қан құйылу
Диагностика
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Kлиникалық белгілері, эпидемиялық анамнез, бүйрек қызметінің бұзылу көрсеткіштері, серологиялық диагностика, РНИФ жұп сарысу культурасы диагностика әдісі
Емі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Бүйрек қызметінің жүйелі бақылауымен стационарға госпитаизациялау, төсектік режим, диета-стол №4, патогенетикалық ем (дезинтоксикация, глюкокортикостероидтар 10-12 мг/кг), этиотропты ем (виразол к/т, рибамидил 15 мг/кг 5 күн), симтоматикалық ем.
Алдын алу
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Бейспецификалық кез келген дала жұмыстарында инфекцияланған активті ошақтары бар жерлерде жеке басының қорғанысын сақтау.
Қырымдық геморрагиялық қызба (ҚГҚ)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]ҚГҚ-кене арқылы берілетін, ауыр интоксикация және айқын геморрагиялық синдроммен сипатталатын вирусты табиғи-ошақты ауру.
Этиологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]РНК-иномды Nairevirus, Bunyaviredae тұқымдасы. Сыртқы ортада төзімсіз. Қайнатқанда вирус бірден өледі, 45С-2 сағаттан кейін.
Эпидемиологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Инфекция көзі, жабайы және үй жануарлары (сиыр, ешкі, қоян, т.б.) және кенелер. Tрансмиссивті, контактылы, аэрогенді жолдармен тарайды. Көбінесе ауыл адамдары ауырады. Жұғу мерзісі-көктем, жаз.
Патогенезі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Вирус қанға өтеді → мононуклеарлық фагоцит жасушаға өтеді, нәтижесінде вирусемия → гематогенді диссеминация нәтижесінде капилляротоксикоз → қанның қоюлануы → әртүрлі зақымданулар (бауыр некрозы, миокардта, бүйректе, бүйрек үсті безінде дистрофиялық өзгерістер)
Клиникасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]инкубациялық кезең 2-14 күн. Ауру кезеңі: бастапқы, өршу, реконвалесценция. Бастапқы кезең ұзақтығы 3-6 күнде қышу, жоғары температура 39-40С, миалгия, артралгия, бас ауруы, іште және белде ауырсыну, пастернацкий симптомы оң, құсу, гипотения байқалады.
Өршу кезеңі ұзақтығы 2-6 күн.
- геморрагиялық синдром (петехиальды бөртпелер, қан кетулер)
- акрацианоз, гипотения, тахикардия
- менингиальды симптом
- олигурия, микрогематурия, гипоидостенурия, азотемия
Реконвалесценция кезеңі 1-2 ай
- астеникалық симптомокомплекс
Диагностика
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Клинико-эпидемиологиялық мәліметтері бойынша:
- вирусологиялық реакция
- серологиялық терапия
Емі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Cпецификалық терапия
- реконвалесцен (100-300 есе) дозасында қан плазмасы немесе сары су
- гипериммунды спецификалық-глобулин 5,0-7,5 ми дозасында
- дезинтоксикация
- гемостатикалық
- шокқа қарсы
Алдын алу
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Инективирленген вакцина. 3 жыл қатар вакцина тағайындалады.
Омбылық геморрагиялық қызба (ОГҚ)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]ОГҚ-қызба, тамыр жүйесінің орталық және вегетативті жүйке жүйесінің зақымдалуымен сипатталатын жедел трансмиссивті арбовирусты ауру.
Этиологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қоздырғыш-арбовирус, Todaviridac тұқымдасы.
Эпидемиологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Инфекция көзі-ондатрлар, су тышқаны, басқа да кеміргіштер. Тасымалдаушылар-кенелер. Берілу жолы: трансмиссивті, контактылы. Мезгілі-көктем, жаз.
Патогенезі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Tолық анықталмаған. Kапилляротоксикоз → орталық жүйке жүйесіне және вегетативті жүйке жүйесінің зақымдануы
Емі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Патогенетикалық және симптоматикалық терапия.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Жұқпалы аурулар. А.Қ.Дүйсенова. Алматы – 2009 жыл.