Гайворон
| Қала | |||||
| Гайворон | |||||
| укр. Гайворон | |||||
.jpg) | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
| Облыс | |||||
| Аудан | |||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Координаттары |
48°20′ с. е. 29°51′ ш. б. / 48.333° с. е. 29.850° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°20′ с. е. 29°51′ ш. б. / 48.333° с. е. 29.850° ш. б. (G) (O) (Я) | ||||
| Құрылған уақыты |
1796 | ||||
| Алғашқы дерек | |||||
| Қала статусы |
1949 | ||||
| Жер аумағы |
11,3 км² | ||||
| Орталығының биiктігі |
155 м | ||||
| Климаты |
қоңыржай континенттік | ||||
| Уақыт белдеуі | |||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны |
15 110 адам (2025) | ||||
| Тығыздығы |
1408 адам/км² | ||||
| Ұлттық құрамы | |||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| Телефон коды |
+380 5254 | ||||
| Пошта индексі |
26300 | ||||
Гайворон шекарасы
| |||||
 Ортаққордағы санаты: Гайворон | |||||
Гайворон (укр. Гайворон) — Украинаның Кировоград облысындағы қала. Голованев ауданының құрамына енеді, бұрынғы (2020 жылға дейін) таратылған Гайворон ауданының әкімшілік орталығы.[1] 2025 жылы Гайворон қаласының тұрғындарының саны 15 110 адамды құрады.[2]
Географиялық орналасуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Оңтүстік Буг өзенінің бойында орналасқан, Кировоград облысының ең батыс қаласы. Подолия тарихи аймағының ең шығыс қаласы, Молдова және Винница, Николаев облыстарынан келетін желілер түйісетін темір жол торабы. Кропивницкийден қашықтығы 254, Киевтен - 280 шақырым.[3]
Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Гайворон - шағын қала. Ол өз елінде халық саны бойынша 181-ші орында (Украина), облыста 7-ші орында (Кировоград облысы). Әлемдегі барлық қалалар арасындағы орны: шамамен 20271 орын.
Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық: Бершадь (25 км), Благовещенское (27 км), Балта (48 км), Умань (54 км), Христиновка (54 км), Ладыжин (60 км), Кодыма (61 км), Гайсин (63 км), Подольск (68 км), Ананьев (69 км), Монастырище (73 км), Тальное (86 км), Рыбница (90 км, Молдавия), Резина (93 км, Молдавия), Ильинцы (97 км), Жашков (102 км), Липовец (115 км).[4]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]XVIII ғасырдың бірінші жартысында мұнда казак қыстақтары пайда болады, олардың орнында кейінірек Гайворон, сондай-ақ Струнково және Ташлык ауылдары пайда болды. Поляктар бірнеше рет казак қыстақтарын қиратып, шаруаларды сонда қоныстандырып, кейін құлдыққа айналдырды. Оның тұрғындары Граф Потоцкийдің крепостнойлары болды.
XIX ғасырдың аяғы аймақта қант өнеркәсібінің қарқынды дамуымен сипатталады. Шикізатты зауыттарға жеткізу және дайын өнімді шығару үшін айналадағы қант зауыттарының иелері кеніш станцияларын қала маңындағы станциялармен байланыстыратын кіреберіс тар табанды теміржол салды. Оның орталығы Гайворон болды. 1897 жылы паровоздар мен вагондарды жөндеуге арналған станция, депо және негізгі шеберханалар салынды. 1903 жылы акционерлік қоғам құрылды.
1938 жылы Струнков, Ташлық ауылдары және Пролетарий поселкесі қалалық типтегі Гайворон поселкесіне біріктірілді.
Ұлы Отан соғысы кезінде 1941 жылғы 29 шілдеден 1944 жылғы 11 наурызға дейін неміс оккупациясында болды. Оккупация кезінде Гайворонның шетінде кеңестік әскери тұтқындарға арналған концлагерь құрылды.
1949 жылы Гайворон қала мәртебесін алды. 1949 жылы 19 сәуірде Украина КСР Жоғарғы Радасының Президиумы Гайворонды аудандық бағынысты қалалардың қатарына жатқызып, ауылдық кеңесті қалалық кеңеске айналдырды. 1959 жылы Гайворон ауылы қалаға қосылды.
1989 жылдың қаңтарында сол кездегі қаланың ірі кәсіпорындары тепловоз жөндеу зауыты, май-ірімшік зауыты, гранит карьері болды.
2020 жылы Гайворон ауданы таратылып, қала Голованев ауданының Гайворон қалалық қоғамдастығының орталығы болды.[5]
Өндіріс орындары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Гайворон локомотив жөндеу зауыты — қалыпты және тар табанды жол тепловоздарын күрделі жөндеуге, сондай-ақ тартқыш жылжымалы құрамның қосалқы бөлшектерін өндіруге мамандандырылған қала құраушы кәсіпорын,
- Гайворон арнайы карьері,
- Гайворон нан өнімдері комбинаты,
- Гайворон су электр станциясы.[6]
Көрікті жерлері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Гайворонда сәулет ескерткіштері жоқтың қасы. 1950 жылдары салынған тар табанды пойыздар үшін шағын типтік станса бар. Мұнда ұзындығы 130 км, сақталған семафорлар, ғасыр басындағы тас стансалар, тар табанды магистральдық тепловоздар Ту-2, 50-жылдары Польшада жасалған вагондар сақталған. Гайворонның бұл көрікті жерін көруге әртүрлі елдерден туристер келеді. Стансаның жанында бір кездері паровоздарды сумен толтыруға қызмет еткен екі ескі су мұнарасы бар.
Қала орталығында Әскери даңқ алаңы деп аталатын шағын саябақ бар. Онда Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде қаза тапқан кеңес жауынгерлерін еске алуға арналған мемориалдық кешен, дәл сол жерде 2014-2021 жылдардағы Украинаның тәуелсіздігі үшін қаза тапқандардың құрметіне арналған мемориал бар.[7]
Галерея
[өңдеу | қайнарын өңдеу]-
Су мұнарасы -
Мәдениет үйі -
Мектеп үйі -
Темір жол вокзалы -
Рудница-Гайворон тар табанды теміржол
.jpg)
.jpg)
_14.JPG)
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Гайворон. Тексерілді, 24 ақпан 2025.
- ↑ Гайворон халқы. Тексерілді, 24 ақпан 2025.
- ↑ Украина. Кировоград облысы. Гайворон. Тексерілді, 24 ақпан 2025.
- ↑ Гайворон. Тексерілді, 24 ақпан 2025.
- ↑ Гайворон, Гайворон ауданы. Тексерілді, 24 ақпан 2025.
- ↑ Гайворон. Тексерілді, 24 ақпан 2025.
- ↑ Гайворон: тар табанды теміржол, Оңтүстік Буг және гранит. Тексерілді, 24 ақпан 2025.