Гай (қала)

Гай
	Қала
	Гай
	орыс. Гай
	Логотипі
Әкімшілігі
Ел	Ресей
Федерация субъектiсі	Орынбор облысы
Ауданы	Гай ауданы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	51°28′04″ с. е. 58°26′35″ ш. б. / 51.46778° с. е. 58.44306° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 51°28′04″ с. е. 58°26′35″ ш. б. / 51.46778° с. е. 58.44306° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1958
Қала статусы	1979
Жер аумағы	62.14 км²
Биіктігі	380 м
Климаты	континенталды
Тұрғындары
Тұрғыны	▼ 32 363 адам (2024)
Тығыздығы	520 адам/км²
Ұлттық құрамы	81,8% орыстар ; 4,9% башқұрттар; 4,1% украиндар; 3,9% татарлар
Конфессиялар	православтар, мұсылмандар, сүнниттер
Этнохороним	гайлықтар
Ресми тілі	орыс тілі
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+7 35362
Пошта индекстері	462631, 462633, 462634, 462635x
ОКАТО коды	53 413
	gy.orb.ru (орыс.)
	Гай Гай
	Гай шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Гай

Гай — Ресейдің Орынбор облысындағы қала, және Гай ауданының әкімшілік орталығы. Орынбор қаласынан шығысқа 240 км жерде орналасқан және Қазақстан шекарасына жақын қала.

Тарихы

Гай қаласы 1958 жылы өндірістік елді мекен ретінде негізі қаланды.^[3] 1965 жылы елді мекенге қалалық типтегі кент мәртебесі берілді, ал 1979 жылы қала мәртебесін алды.

Әкімшілік және муниципалдық мәртебесі

Әкімшілік бөліністер шеңберінде Гай — Гай ауданының әкімшілік орталығы болып саналады, дегенмен өзі бұл ауданның құрамына кірмейді. Әкімшілік бірлік ретінде, Гай қаласы бір елді мекен — Калиновка ауылымен бірге Гай қаласы ретінде жеке енгізілген; бұл бірлік аудандармен тең мәртебеге ие.

Муниципалдық бөліністер шеңберінде Гай қаласы мен Гай ауданының аумақтары бірігіп, Гай қалалық округі ретінде енгізілген. 2015 жылғы 1 маусымға дейін Гай қаласы Гай қалалық округі ретінде Гай муниципалдық ауданынан бөлек енгізілген болатын.

Климат

Гай қаласы континенттік климат аймағында орналасқан, бұл жерде қысы суық, жазы ыстық болады. Қаңтар айының орташа температурасы −18 °C, шілде айында +22 °C. Жылдық жауын-шашын мөлшері 300 мм-ден асады.

Халқы

Гай қаласының халқы жылдан жылға дейін төмендеп барады. 1996 жылы қалада 44 800 адам болды. 2024 жылғы санақ бойынша қала халқы 32 363 адамға дейін төмендеген.

1959	1970	1979	1989	1996	1998	2000	2002	2005	2008	2010	2013	2015	2017	2019	2020	2021	2024
1923	▲28 250	▲35 700	▲41 668	▲44 800	▼44 700	▼44 600	▼41 621	▼41 100	▼39 900	▼38 301	▼36 996	▼36 092	▼35 255	▼34 205	▼33 819	▼33 380	▼32 363

Сипаттамасы

Қаланың жалпы аумағы — 62,14 км². Жасыл желек аумағы — 191 га (адам басына шамамен 50 м²). Қоғамдық автомобиль жолдарының ұзындығы — 76,6 км, оның ішінде қатты жабындымен — 57,6 км.

Муниципалды құрылым құрамына Калиновка ауылдық елді мекені (бұрынғы геологтар кенті) кіреді.

Гай қаласында 1538 тұрғын үй бар, оның ішінде 1207-сі азаматтардың жеке меншігінде. Пәтерлердің жалпы аумағы — 860 446 м², онда тұрып жатқан халық саны — 37 213 адам. Тұрғын үй қорының жабдықталуы:

орталықтандырылған жылыту — 99,9 %;
газбен қамтамасыз етілуі — 99,9 %;
сумен жабдықталуы — 95 %;
кәріз жүйесімен — 94,8 %;
ыстық сумен жабдықтау — 93,9 %.

Қалада екі балалар спорт мектебі, көркемсурет мектебі және өнер мектебі жұмыс істейді. Бұл мекемелерде, сондай-ақ әртүрлі бағыттағы үйірмелерде, секциялар мен студияларда 3927 бала (мектеп оқушыларының 90%-нан астамы) айналысады.

1–6 жас аралығындағы 1000 балаға 738 орыннан келетіндей, балабақшалармен қамту деңгейі жоғары. Қалада 9 мектеп кітапханасы мен 4 қалалық кітапхана бар. Мектеп кітапханаларындағы кітап қоры — 200 892 дана, ал қалалық кітапханаларда — 286 000 дана.

Қалада қалалық көрме залы, өлкетану музейі, кеншілер мәдениет сарайы, спорт кешені, «Радуга» балалар шығармашылығы орталығы, «Островок» жасөспірімдерді әлеуметтік оңалту орталығы жұмыс істейді.

Әлеуметтік қорғау басқармасы арқылы 7829 қала тұрғыны әлеуметтік қолдау шараларын алады, оның ішінде 910 адам — тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге төлемақыға субсидия алады. Кешенді әлеуметтік қызмет көрсету орталығы 2008 жылы 13 247 тұрғынға қызмет көрсеткен, оның ішінде шамамен 600 адамға үйде қызмет көрсетілген.

Білім беру

Мектепке дейінгі білім беру

2024 жылғы жағдай бойынша Гай қаласында 8 балабақша жұмыс істейді:

МАДОУ «№10 «Ұя» балабақшасы»
МАДОУ «№14 «Балапан» балабақшасы»
МАДОУ «№15 «Теремок» балабақшасы»
МАДОУ «№16 «Қырмызыгүл» балабақшасы»
МАДОУ «№18 «Ладушки» балабақшасы»
МАДОУ «№19 «Бұлақша» балабақшасы»
МАДОУ «№20 «Томпақ» балабақшасы»
МАДОУ «№21 «Кемежай» балабақшасы»

Қосымша білім беру ұйымдары

2024 жылғы жағдай бойынша Гайда келесі мекемелер жұмыс істейді:

МБУДО «Балалар техникалық шығармашылық орталығы»
МАУДО ЦДТ «Радуга»
МБУДО «Юниор» спорт мектебі
МБУДО «Балалар өнер мектебі»
МБУДО «Балалар көркемсурет мектебі»

Орта білім беру

2024 жылғы жағдай бойынша қалада 7 жалпы білім беретін мектеп бар:

МАОУ «№3 жалпы білім беретін орта мектеп»
МАОУ «№4 жалпы білім беретін орта мектеп»
МАОУ «Гимназия»
МАОУ «№6 жалпы білім беретін орта мектеп»
МАОУ «№7 жалпы білім беретін орта мектеп»
МАОУ «№8 жалпы білім беретін орта мектеп»
МАОУ «№10 жалпы білім беретін орта мектеп»

Орта арнаулы оқу орындары

2024 жылғы жағдай бойынша Гай қаласында келесі оқу орындарының филиалдары жұмыс істейді:

Орынбор облыстық медициналық колледжінің филиалы
Орск индустриалдық колледжінің филиалы

Экономика

Гай ТБК фабрика кешенінің өндірістік алаңы

Гай ТБК жерасты кенішінің өндірістік алаңы

Қалада келесі кәсіпорындар жұмыс істейді:

Гай тау-байыту комбинаты
Гай түсті металдарды өңдеу зауыты
«Гай құс фабрикасы» ауылшаруашылық өндірістік кооперативі
«Рифар» АҚ
«Оңтүстік-Орал құтқару жабдықтары зауыты» ЖШҚ

2007 жылы жөнелтілген тауарлар, орындалған жұмыстар мен қызметтер көлемі 14,8 млрд рубльді құрады. Қаланың негізгі экономикалық саласы — металлургия; «Гай ТБК» АҚ өнімдерінің көлемі қала кәсіпорындарының жалпы өнімінің 54,9 %-ын құрайды.

Қалада шағын бизнес дамып келеді — 95 шағын кәсіпорын және 845 заңды тұлға құрмай кәсіпкер ретінде тіркелген тұлғалар жұмыс істейді. Сауда желісі 115 дүкенмен, 73 киоск және павильонмен, 190 сауда орны бар базармен ұсынылған. 45 қоғамдық тамақтану орны жұмыс істейді.

Қаладан 6 км жерде, қайыңды тоғай ішінде орналасқан Гай атты бальнеологиялық емдік балшық шипажайы жұмыс істейді.

БАҚ

Радиостанциялар

103,3 МГц — Радио Дача
103,7 МГц — Радио ХИТ
104,1 МГц — Радио DFM
94,0 МГц — Радио Вера (жоспарланған)
94,4 МГц — Дорожное радио
99,9 МГц — Радио Русский Хит
105,5 МГц — Радио Ваня

Байланыс

Мобильді байланыс

Гай қаласында келесі ұялы байланыс операторларының желілері жұмыс істейді:

Интернет

Қалада келесі интернет-провайдерлер жұмыс істейді:

Дін

Православие шіркеулері

Иоанн Кронштадтский ғибадатханасы
Апостол Петр мен Павел шіркеуі

Мешіттер

Мұсылман намазханасы. Мешіт салу жоспарлануда^[4]^[5].

Галерея

Аспаннан көрініс (оң жақта — Жеңіс даңғылы)

Орталық мәдениет және демалыс паркі

Иоанн Кронштадтский кафедралды соборы

Орталық алаң

Дереккөздер

↑ «Гай (город)». Википедия. Общая площадь территории города – 62,14 км².
↑ Телефон коды – «Гай (город)». kody.su сайтын қараңыз: https://www.kody.su/city/gay
↑ Ресей қалаларының энциклопедиясы — Мәскеу: Большая Российская энциклопедия, 2003. — P. 102. — ISBN 5-7107-7399-9.
↑ №8 шағын ауданында мешіт — Гай ру — жаңалықтар, хабарландырулар (орыс.).
↑ 8-шағын ауданда мешіт ретінде бейімделген ғимаратты бөлшектеу жұмыстары жүргізілуде — Гай ру — жаңалықтар, хабарландырулар (орыс.).

[1] «Гай (город)». Википедия. Общая площадь территории города – 62,14 км².

[2] Телефон коды – «Гай (город)». kody.su сайтын қараңыз: https://www.kody.su/city/gay

[gr-3] Ресей қалаларының энциклопедиясы — Мәскеу: Большая Российская энциклопедия, 2003. — P. 102. — ISBN 5-7107-7399-9.

[4] №8 шағын ауданында мешіт — Гай ру — жаңалықтар, хабарландырулар (орыс.).

[5] 8-шағын ауданда мешіт ретінде бейімделген ғимаратты бөлшектеу жұмыстары жүргізілуде — Гай ру — жаңалықтар, хабарландырулар (орыс.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]