Гбайя

байя, манжа, мбакка, нгбакна
Гбайя
Бүкіл халықтың саны
1,0 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Орталық Африка Республикасы	760 000
Камерун	150 000
Конго Республикасы	10 000
Тілдері
гбайя тілі
Діні
дәстүрлі нанымдар

Гбайя (өз атауы: байя, манжа, мбакка, нгбакна) — Орталық Африка Республикасының батысында (Банги қаласының шетіне дейін), Камерунның шығысында және Конго Республикасының солтүстігінде қоныстанған халық. Жалпы саны 1050 мың адам. Негізгі қоныстанған елдері: Орталық Африка Республикасы - 760 мың адам, Камерун - 150 мың адам, Конго Республикасы - 10 000 адам. Келесі этнографиялық топтарға бөлінеді: богото, бианди, були, т.б. Банда мен нгбандиге жақын.

Тілі

Тілі - гбайя тілі.

Діні

Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, бір бөлігі - христиандар.

Кәсібі

Дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатыне егіншілік (маниок, құмай, жержаңғақ, фонио, жүгері, мақта) және мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал). Қолөнерден - ағаштан ою, қыш бұйымдар жасау, қоржын, төсеніш, сөмке, т.б. жасау.

Өмір салты

Әлеуметтік ұйымның негізін көсемдер басқаратын рулар мен көпбалалы қауымдар құрайды. Неке вирилокальды. Ата-бабалар культі мен табиғат күштері, музыкалық-би фольклоры кең таралған.

Елді мекендері өзендердің бойында орналасқан. Тұрғын үйлері – қабырғалары сабан аралас саздан, кейде тоқылған және саз балшықпен сыланған, төбесі аласа сабанмен жабылған дөңгелек лашық тәрізді.

Дәстүрлі киімдері - жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі.

Негізгі тағамдары – жарма, бәліш, көкөніс, банан, сүт, балық.