Грини табиғи қорығы
| Грини табиғи қорығы латышша Grīņu dabas rezervāts | |
 | |
| ХТҚО санаты — Ib (Жабайы табиғат аумағы) | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Ауданы | 1 505 га |
| Құрылған уақыты | 1957 |
| Орналасуы | |
| 56°48′10″ с. е. 21°12′18″ ш. б. / 56.80278° с. е. 21.20500° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 56°48′10″ с. е. 21°12′18″ ш. б. / 56.80278° с. е. 21.20500° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Латвия |
| Аймақ | Курземе |
| Ең жақын қала | Павилоста |
Грини табиғи қорығы (латышша Grīņu dabas rezervāts) — Латвиядағы Курземе аймағының оңтүстік-батыс бөлігінде, Приморск ойпатында, Павилоста мен Зиемупе аралығында, теңізден 10 км қашықтықта орналасқан қорық.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Грини мемлекеттік табиғи қорығы, 1936 жылы ұйымдастырылған және қазіргі шекарасында 1957 жылдан бері бар. Ол Латвияның батысында, Балтық жағалауында орналасқан. «Грини» қорығының бүкіл дерлік аумағын ормандар алып жатыр.
Қорық Атлантикалық сирек кездесетін Grīņa sartene (Erica tetralix) өсімдіктерінің мекені болып табылатын қарағайлы орманды сақтау мақсатында құрылған. Бұл түр Латвияның шығысында кездеседі және алғаш рет 1885 жылы байқалды.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде және одан кейінгі алғашқы жылдарда Грин ормандары іс жүзінде қорғалмаған болатын. 1957 жылы бұл аумақтар қайтадан қорық болып жарияланды. Келесі 20 жыл ішінде шөбі өскен аумаққа жаңа аумақтар қосылып, қорықтың жалпы алаңы 1076 гектарға дейін өсті. 1979 жылы Гринни қорығы жеке табиғатты қорғау мекемесі болып қала отырып, әкімшілік жағынан Слитере ұлттық паркіне бағынды.
2011 жылдың 1 ақпанынан бастап ол Курземе аймақтық әкімшілігінің табиғатты қорғау кеңесінің құзырында.[1]
Сипаттама
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ерекше қорғалатын аймақ генетикалық тұрғыдан Балтық теңізінің трансгрессия аумағы болып табылатын теңіз жағасындағы ойпатта жатыр. Негізгі жынысы девон дәуірінің құмтастары және моренамен жабылған доломиттер. Морена қалыңдығы 3 м-ге дейінгі теңіз құмды шөгінділерімен, ежелгі топырақ учаскелерімен және 1,3 м тереңдіктегі өсімдік қалдықтарымен жабылған. Топырақ негізінен аллювиалды-гумусты, нашар ыдырайтын топырақ қабаты бар.
Климаты жағалаулық, жазы салқын, құрғақ, қысы жұмсақ. Ауаның жылдық орташа температурасы 6,5°С, ең жылы айдың орташасы (шілде) 16°С, ең салқыны (қаңтар) -3°С. Рельефтегі шағын ойпаңдар жазда құрғап, көктем мен күзде су басады. Батыс пен солтүстік-батыстан соғатын желдер басым.
Қорықтың 80%-ға жуығы үздіксіз бұталы немесе шөп жамылғысы бар қарағай мен қайың сирек ормандарымен жабылған. Өсімдік жамылғысының бұл түрі жергілікті жерде гринис деп аталады (қорықтың атауы да осыдан).[2]
Флора және фаунасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Грини қорығы өзінің ерекше экожүйесімен және флора мен фаунаның алуан түрлілігімен танымал таңғажайып орын. Бұл қорықтағы жануарлардың ең тартымды түрлерінің бірі - бұғы. Олар жабайы табиғатты ғана емес, сонымен қатар аймақтың экожүйесінде маңызды рөл атқарады.[3]
Грини қорығының жануарлар әлемі бүкіл Балтық жағалауына тән. Бұл жергілікті жерлерде ең көп таралған жануарлар, олардың ішінде - Еуропалық бұғы, бұлан, елік, қабан, батпақ тасбақасы және т.б. Құстар арасында ең көп тарағандары - құр, шіл, ителгі, ақсары, жапалақ.[4]
Микрорельефке қарай гринидің екі түрі бар: шымтезек мүгі-бұта (биік жерлерде) және шөгінді-қияқ (төменгі жерлерде). Шымтезек мүгі-бұта гринисінде ағаш қабатын қарағайлар түзеді, төменгі қабаты шиыршық, ксерофитті қыналар мен мүктердің үздіксіз жамылғысы болып табылады және өсінділер болмайды.
Шымтезек мүгі-бұта гринисінде қарағайлар да ағаш қабатын құрайды, бірақ қайыңның едәуір қоспасымен, кейбір жерлерде майда ағаштармен арша араласқан талдың өсіндісі дамыды. Төбешіктердің арасында қияқтар, батпақ қызылбояу, талқурай, жатаған ақсора жиі кездеседі.[5]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Грини қорығы. Тексерілді, 11 сәуір 2025.
- ↑ Грини табиғи қорығы. Тексерілді, 11 сәуір 2025.
- ↑ Грини қорығында сирек кездесетін бұғы түрі. Тексерілді, 11 сәуір 2025.
- ↑ Латвияның ұлттық парктері және басқа да қорғалатын табиғи аумақтары. Тексерілді, 11 сәуір 2025.
- ↑ Грини (қорық). Тексерілді, 11 сәуір 2025.