Дархан Қуандықұлы Қыдырәлі

	Дархан Қуандықұлы Қыдырәлі;
Лауазымы
	Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрі
	Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрі
2 қыркүйек 2022 жыл
Президент	Касым-Жомарт Токаев
Премьер-Министр	Әлихан Смайылов
Ізашары	Асқар Қуанышұлы Омаров
	Халықаралық Түркі академиясы Президенті
Өмірбаяны
Білімі	ҚазҰУ (1991-1992), Мармара университеті (1992-1996), Докуз Эйлүл университеті (1996-1997), Эгей университеті (1997-1998, Стамбұл университеті(1998-2001 ж)
Ғылыми дәрежесі	тарих ғылымдарының докторы
Дүниеге келуі	16 сәуір 1974 (48 жас); Түлкібас ауданы, Түркістан облысы
Марапаттары
	өңдеу

Дархан Қуандықұлы Қыдырәлі (16 сәуір 1974 жылы, Түлкібас ауданы, Түркістан облысы) — Қазақстан Республикасының мемлекет және қоғам қайраткері, 2022 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрі^[1].

ҚР ҰҒА-ның академигі (2020)^[2], Қазақстан Республикасы Президентінің бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы сыйлығының лауреаты (2020) ^[3], Халықаралық түркі академиясының президенті (2014 жылдан) және «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» акционерлік қоғамының Басқарма төрағасы (2016 жылдан-2022 жылға дейін). «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» ЖШС Бас директоры (2022 жыл).^[4] Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ұлттық құрылтай мүшесі.^[5] Amanat партиясы Саяси кеңес бюросының мүшесі.^[6] Қазақстан Республикасы Президенті жарлығымен II сыныпты Төтенше және өкілетті уәкіл дипломатиялық рангі берілді. ^[7]

Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дархан Қыдырәлі 1974 жылы 16 сәуірде Оңтүстік Қазақстан облысына қарасты Түлкібас ауданында дүниеге келген.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-де (1991-1992 ж) және Түркияның Мармара (1992-1996 ж), Докуз Эйлүл (1996-1997), Эгей (1997-1998 ж), Ыстамбұл (1998-2001 ж) университеттерінде білім алған.

1998 жылы Эгей унивреситетінде "Мұстафа Шоқайдың өмірі, қызметі және дүниетанымы" деген тақырып бойынша диссертация қорғаған.

2001 жылы Ыстамбұл университетінде "Түркістанда жәдитшілік қозғалысы және оның Түркиямен байланысы" докторлық диссертация қорғап, "философия докторы" ғылыми дәрежесін иеленген.

2010 жылы Абай атындағы ҚазҰПУ-да "Біртұтас Түркістан идеясы" тақырыбында докторлық диссертация қорғап, тарих ғылымдарының докторы атанған.

Астанадағы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің, Қырғызстандағы Ош университетінің құрметті профессоры.

Халықаралық Ш.Айтматов академиясының академигі. Әзербайжан Ұлттық ғылым академиясының Құрметті докторы (2016 ж), Моңғолия Ұлттық ғылым академиясының Құрметті докторы (2017). Қырғыз Республикасының Ұлттық ғылым академиясының Құрметті академигі^[8] (2022).

Отбасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Үйленген. Төрт ұл, бір қызы бар.

Еңбек жолы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2001-2005 ж. - Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде аға ғылыми қызметкер, ғалым-хатшы, кафедра меңгерушісі, аппарат жетекшісі, жетекші ғылыми қызметкер.

2005-2006 ж. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде доцент, аға ғылыми қызметкер.

2006-2007 ж. Қазақстан Республикасы Президенттік мәдениет орталығында директордың орынбасары.

2007-2008 ж. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінде Министрдің кеңесшісі.

2008-2009 ж. Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінде сарапшы, сектор меңгерушісі ретінде қызмет атқарған.

2009-2012 жылдар арасында Қазақстан Республикасы Президенті Баспасөз хатшысының орынбасары болған.

2012 -2014 жылдары Түркі кеңесі Бас хатшысының орынбасары болып қызмет атқарды.

Халықаралық түркі академиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2014 жылдан бастап Халықаралық түркі академиясының президенті.

2015 жылғы 29 маусымнан Түркі әлемі Ұлттық ғылым академиялар одағы Хатшылығының басшысы қызметін қоса атқарады және аталған одақтың ұйымдастырушысы.

2015 жылы ЮНЕСКО-ның Париждегі штаб-пәтерінде "Қорқыт мұрасы және Түркі әлемі" атты халықаралық мәдени шараны^[9], 2016 жылы Нью-Йорк қаласындағы Біріккен Ұлттар ұйымының штаб-пәтерінде "2030 Жоспары үшін Жібек жолы бойындағы жаңа синергия" атты халықаралық симпозиумды^[10], және 2018 жылы "Рухани жаңғыру және мәдени мұра: қадымнан келешекке түркі тілі" халықаралық мәдени шараларын ұйымдастырды.

2018 жылдың қыркүйегінде Халықаралық Түркі академиясының президенті лауазымына екінші мерізімге тағайындалды.

Егемен Қазақстан АҚ[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2016 жылдың шілдесінен «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» акционерлік қоғамының Басқарма төрағасы қызметіне тағпйындалды.

Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2022 жылдың қыркүйегінде Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрі болып тағайындалды.

Қоғамдық қызметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Amanat партиясы жанындағы Miras республикалық қоғамдық кеңесі Төрағасының орынбасары
Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк сыйлығын беру жөнiндегi комиссия мүшесі
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Қоғамдық кеңесінің төрағасы
Қазақстан жазушылар одағының басқарма мүшесі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Директорлар кеңесі мүшесі
Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі мемлекеттік комиссия мүшесі

Ғылыми еңбектері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

«Мұстафа Шоқай». Анкара, (2001).
«Тараз тарихы». Тараз, (2005).
«Түрік халықтары әдебиеті тарихы», (ұжымдық жинақ) Түркістан, (2005).
«Тарпаңды таңдап міндім тағалап». Тараз, (2005)
«Жүрегіне қаламын сүйеген». Астана, (2007)
«Мұстафа Шоқай», Астана, (2007).
«Қазақ ұлт-азаттық қозғалысы. Ұлық Түркістан». Астана, (2008).
«Қазақ ұлт-азаттық қозғалысы. Тұтас Түркістан идеясы». Астана, (2008).
«Ұлық Түркістан», Астана, (2008)
«Атымды адам қойған соң...» Астана, (2008)
«Жерұйық». Астана, (2009).
«Әлемдік тұлға». Астана, (2010).
«Мұстафа». Астана, (2012).
«Мәңгі тас», Алматы, «Ғылым» баспасы, (2015)
«Ұлы дала тарихы», Алматы, «Ғылым» баспасы, (2018)
«Ортақ түрік тарихы» (8 сынып), Баку, Нұр-Сұлтан, (2019).

Марапаттары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Мемлекеттік наградалар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дарын мемлекеттік жастар сыйлығының иегері (2008 ж.).
«Парасат» ордені (2018) ^[11]
ҚР Президентінің алғыс хаты (2010 ж.)
Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне – 20 жыл (2011 ж.)
Астана қаласының 20 жылдық мерекелік медалі (2018)
Қазақстан Республикасы Президентінің Алғысы (2019)
Қазақстан Республикасы Президентінің бұқаралық ақпарат құралдары саласындағы сыйлығы (2020)
«Қазақстан Конституциясына 25 жыл» мерекелік медалі (2020)

Халықаралық[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Түркі дүниесінің "Қызыл алма" сыйлығының иегері (2015 ж.)
"Түркі әлеміне қызмет" сыйлығымен марапатталды (2015 ж.)
"Жаңа Түркия" Стратегиялық зерттеулер орталығы тағайындаған "Түркі тарихы және мәдениетіне қызмет" Алтын медалін алған (2015 ж.)
ТМД Парламентаралық ассамблея кеңесінің «Баспасөз және ақпаратты дамытуға сіңірген еңбегі үшін» белгісі (2016 ж.)
Халықаралық «Жібек жолы» стратегиялық зерттеу орталығы мен "Жібек жолы" журналы тарапынан тағайындалған халықаралық «Жыл адамы» марапатының иегері (2017 ж.)
Венгрияның «Офицерлік крест» орденімен марапатталды (2017).^[12]
Әзербайжанның «Достлуг» орденімен марапатталды (2018).^[13]
Моңғолияның «Алтын жұлдыз» орденімен марапатталды (2021)^[14]
Қырғызстанның «Даңқ» медалімен марапатталды (2022) ^[15]

Басқа марапаттар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Түркология саласындағы үздік жетістіктері үшін Күлтегін атындағы сыйлықпен марапатталған (2014 ж.).
«Қазақстан халқы Ассамблеясына 20 жыл» мерекелік медалі (2015 ж.).
«Ақпарат саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды (2017)
«Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметіне 25 жыл» (2017)
Түлкібас ауданының құрметті азаматы (2018)
Қазақстан халқы Ассамблеясының «Бiрлiк» алтын медалi (2019) ^[16]
Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері (2022)

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Facebook-тағы жеке парақшасы
TWITTER-дегі жеке парақшасы

[1] [1]

[2] Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәлі ҚР ҰҒА академигі болып сайланды(қолжетпейтін сілтеме)

[3] Журналистика саласындағы Президенттің сыйлығы мен гранттарын кімдер алды

[4] Мемлекет басшысы Халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәліні қабылдады

[5] ttps://www.akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasy-prezidentinin-zhanyndagy-ulttyk-kuryltaydy-kuru-zhane-kazakstan-respublikasy-prezidentinin-keybir-zharlyktarynyn-kushi-zhoyyldy-dep-tanu-turaly-145458

[6] Дархан Қыдырәлі Nur Otan партиясы Саяси кеңесі бюросының құрамына сайланды

[7] Халықаралық Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәліге ІІ сыныпты Төтенше және Өкілетті Уәкіл дипломатиялық дәрежесі берілді(қолжетпейтін сілтеме)

[8] ttps://twesco.org/post/885

[9] ttp://e-history.kz/kz/project/view/3?type=publications&material_id=1103/ Мұрағатталған 10 сәуірдің 2019 жылы.

[10] ttps://baq.kz/kk/news/terezemiz_ten/buu-da-simpozium-otti-82502/ Мұрағатталған 2 қаңтардың 2018 жылы.

[11] ttps://www.lenta.inform.kz/ru/akordada-tanymal-tulgalarga-memlekettik-nagradalar-tapsyryldy_a3477903/ Мұрағатталған 31 желтоқсанның 2018 жылы.

[12] ttp://twesco.org/ru/news/glava_akademii_nagrazhden_ordenom_vengrii/ Мұрағатталған 1 желтоқсанның 2017 жылы.

[13] ttp://www.inform.kz/ru/prezident-azerbaydzhana-nagradil-darhana-kydyrali-ordenom-dostlug_a3106911/

[14] ttps://kaznews.mn/darkhan-kydyrali/

[15] ttps://twesco.org/post/1055

[16] ttps://www.inform.kz/kz/elordada-kazakstan-halky-assambleyasynyn-kogamdyk-zhane-memlekettik-nagradalarymen-marapattau-rasimi-otti_a3594165

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]