Дат тілі
| Дат тілі (dansk) | ||
|---|---|---|
|
Елдер |
Дания, Швеция, Норвегия, Канада, Аргентина, АҚШ | |
| Сөйлеушілер саны | 5,7 млн. (2005) | |
| Лингвистикалық класификация |
|
|
| Ресми мәртебе | ||
| Ресми тіл |  Дания (де-факто) Гренландия Фарерлер Еуроодақ |
|
| Азшылық ұлттар тілі: |  Германия |
|
| Тілдер коды | ||
| ISO 639-1: |
da |
|
| ISO 639-2: |
dan |
|
| ISO 639-3: |
dan |
|
Дат тілі (дат. dansk) — даттықтардың тілі, скандинавиялық тілдердің бірі. Негізінде Данияда және солтүстік Германияда тараған. Сөйлеушілердің жалпы саны — шамамен 5,7 млн адам.
Мазмұны
Ресми мәртебе[өңдеу]
Дания Корольдігінің ресми тілі; XV — XIX ғасырдың басында Норвегияның ресми тілі болған, XIX ғ. ортасына дейін — Шлезвиг-Гольштейннің.
Таралу аймағы және сөйлеушілер саны[өңдеу]
Дат тілі келесі елдерде тараған:
- Дания — барлығы 5 425 420 адам, соның ішінде 461 614 иммигрант, олардың жартысы датша сөйлей алмайды (2005[1]).
- Гренландия — 6,8 мың (2005, сарап) этникалық даттықтар арасында тараған және көптеген гренландтықтардың екінші тілі болып табылады.
- Фарер аралдары — фарер тілімен (түгелге жуық ферерлықтар шет тілдей сияқты дат тілін жақсы біледі) қатар ресми аясында қолданылады, бірақ Фарер аралдарында этникалық даттықтардың саны аса көп емес.
- Германия — Шлезвиг-Гольштейн[2]; жерінде тұратын 50 мың даттықтар үшін ана тілі болып табылады.
- Эмигранттар арасында
- Швеция — статистикалық кеңсенің ақпараты бойынша Швециядағы тұратын 42 602 даттықтар дат тілінде сөйлейді (2005[3]).
- АҚШ — 2000 жылдың санағы бойынша 33 395 адам датша үйде ғана сөйлейді[4].
- Канада — 2001 жылдың санағы бойынша 5295 адам датша үйде ғана сөйлейді.
- Австралия
- Аргентина
Диалекттер[өңдеу]
«Стандартты» дат тілінде (Rigsdansk) Копенгагенде және жақын жердегі аймақтарда сөйлейді, сонымен қатар, әрбір аралдың өзіндік диалекті бар. Диалекттер 3 топқа бөлінеді:
- батыс (ютландтық, юттық) — Ютландия түбегі, оңтүстік-, батыс- және шығыс-ютландтық деп бөлінеді;
- аралдық — Зеландия, Фюн және оңтүстік дат аралдары;
- шығыс — Борнхольм аралының диалекті;
Әдеби дат тілі зеланд диалекттердің негізінде XVIII ғ. пайда болды.
Негізгі сөздік[өңдеу]
- "даттық": dansk [d̥ænsg̊]
- "сәлем": hej [hɑɪ̯]
- "хош бол": farvel [fɑ:ˈʋɛl]
- "рақым етіңіз": vær så venlig [ʋɛɐ̯ sʌ ˈʋænli]
- "рақмет": tak [tˢɑg̊]
- "бұл": denne [ˈd̥ɛnə]
- "не?": hvor meget? [ʋɔ:ˀ ˈmɑ:ð̞̩]
- "иә": ja [jæ]
- "жоқ": nej [nɑɪ̯]
Дереккөздер[өңдеу]
|
||||||||||||||||||||||||||||||
