Дат тілі

Дат тілі (dansk)
Елдер	Дания, Швеция, Норвегия, Канада, Аргентина, АҚШ
Сөйлеушілер саны	5,7 млн. (2005)
Лингвистикалық класификация	Үндіеуропа жанұясы Герман бұтағы Скандинавиялық топ Шығыс скандинавиялық топша Дат тілі
Ресми мәртебе
Ресми тіл	Дания Дания (де-факто) Гренландия Фарерлер Еуроодақ
Азшылық ұлттар тілі:	Германия
Тілдер коды
ISO 639-1:	da
ISO 639-2:	dan
ISO 639-3:	dan

Дат тілі (дат. dansk) — даттықтардың тілі, скандинавиялық тілдердің бірі. Негізінде Данияда және солтүстік Германияда тараған. Сөйлеушілердің жалпы саны — шамамен 5,7 млн адам.

Ресми мәртебе

Дания Корольдігінің ресми тілі; XV — XIX ғасырдың басында Норвегияның ресми тілі болған, XIX ғ. ортасына дейін — Шлезвиг-Гольштейннің.

Таралу аймағы және сөйлеушілер саны

Дат тілі келесі елдерде тараған:

• Дания — барлығы 5 425 420 адам, соның ішінде 461 614 иммигрант, олардың жартысы датша сөйлей алмайды (2005^[1]).
• Гренландия — 6,8 мың (2005, сарап) этникалық даттықтар арасында тараған және көптеген гренландтықтардың екінші тілі болып табылады.
• Фарер аралдары — фарер тілімен (түгелге жуық ферерлықтар шет тілдей сияқты дат тілін жақсы біледі) қатар ресми аясында қолданылады, бірақ Фарер аралдарында этникалық даттықтардың саны аса көп емес.
• Германия — Шлезвиг-Гольштейн^[2]; жерінде тұратын 50 мың даттықтар үшін ана тілі болып табылады.

Эмигранттар арасында

• Швеция — статистикалық кеңсенің ақпараты бойынша Швециядағы тұратын 42 602 даттықтар дат тілінде сөйлейді (2005^[3]).
• АҚШ — 2000 жылдың санағы бойынша 33 395 адам датша үйде ғана сөйлейді^[4].
• Канада — 2001 жылдың санағы бойынша 5295 адам датша үйде ғана сөйлейді.
• Австралия
• Аргентина

Диалекттер

«Стандартты» дат тілінде (Rigsdansk) Копенгагенде және жақын жердегі аймақтарда сөйлейді, сонымен қатар, әрбір аралдың өзіндік диалекті бар. Диалекттер 3 топқа бөлінеді:

• батыс (ютландтық, юттық) — Ютландия түбегі, оңтүстік-, батыс- және шығыс-ютландтық деп бөлінеді;
• аралдық — Зеландия, Фюн және оңтүстік дат аралдары;
• шығыс — Борнхольм аралының диалекті;

Әдеби дат тілі зеланд диалекттердің негізінде XVIII ғ. пайда болды.

Негізгі сөздік

• "даттық": dansk [d̥ænsg̊]
• "сәлем": hej [hɑɪ̯]
• "хош бол": farvel [fɑ:ˈʋɛl]
• "рақым етіңіз": vær så venlig [ʋɛɐ̯ sʌ ˈʋænli]
• "рақмет": tak [tˢɑg̊]
• "бұл": denne [ˈd̥ɛnə]
• "не?": hvor meget? [ʋɔ:ˀ ˈmɑ:ð̞̩]
• "иә": ja [jæ]
• "жоқ": nej [nɑɪ̯]