Денге қызбасы
Денге қызбасы-геморрагиялық синдроммен лимфоаденопатиямен, экзантемамен, артралгиямен, дене қызуының екі рет көтерілуімен өтетін жедел зоонозды вирусты ауру. Аурудың “классикалық” және геморрагиялық түрлері бар.
Этиологиясы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қоздырғышы Denbue-virus Flfviviris тұқымдасына, Todavividae туысына жатады. Көлемі 17-25 нм, тауық эмбрионында жақсы өседі. Вирус сары қызба, жапондық энцефалит, Батыс Ніл қызбасының антигендерімен ұқсас.
Эпидемиология[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Вирус резервары болып инфицирленген маймылдар және басқа да жануарлар болып табылады. Жұғу жолы трансмиссивті, антропургиялық ошақтардағы масалардың шағуы арқылы. Маса 8-14 күннен кейін қауіпті бола бастайды.
Патогенезі мен патологоанатомиясы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Масалардың шағуынан соң вирус мононуклеарлы фагоцитоз жүйесінің жасушасында орналасады. 5-15 күннен соң қанға түседі де клиникалық көрінісін береді. Вирусемия 3-5 күн созылып, вирус әртүрлі ағза мүшелерге бекітіледі. Айқын өзгерістер бүйректе, бауырда, миокардта, мида болады. Денге қызбасына тән эндокардта, эпикардта, плеврада, асқазан-ішек жолдарының шырышты қабаттарында, ұсақ тамырларда геморрагиялар байқалады. Тамырлардың бұзылуы гиповолемиялық шокқа әкеледі. Мүшелерден вирус қанға өтуі мүмкін, сөйтіп екінші толқын береді.
Клиникалық белгілеp[өңдеу | қайнарын өңдеу]
. Инкубациялық кезеңі 5-15 күн. Классикалық түрінде қызба, кенеттен басталады, қатты қалтырау, дене қызуның 40-41С 3-4 күнге сақталады. Күрт төмендегеннен соң 1-4 күннен соң қайта көтеріледі 2-3 күнге. Науқастарда қатты бас ауру, желке тұсында, арқа бұлшық еттерінің, буындарының ауыруы. Бас ауруы өршігенде құсу, бас айналу, естен тану, сандырақ болуы мүмкін.Осы кезде науқастың көздерінде тамырларының иньекциясы, фотофобия, беттің гиперемиясы байқалады. 70% ауруларда 2-3-ші күні бөртпелер пайда болады. 3-4 күні денеге, ішке, бетке папулезді, немесе скарлатина тәрізді экзантема түрінде болады. Бөртпелер бір-бірімен бірігуі мүмкін. Жиі петехиялар болады. Дене қызуы қалыптасқан соң экзантема кері дамиды. Осы кездерде салыстырмалы немесе абсолютті брадикардия дамиды. Бауыр үлкейген. Лимфа түйіндері ауырсынады, үлкейген. Қызбаның кезеңі 5-9 күн. Гемограммада алғашқы 2-3 күн сәл лейкоцитоз және нейтрофиллез, ал 3-4 күні лейкоциттер төмендеп, лимфоциттер жоғарлайды. Реконвалесцент кезеңі астеникалық белгілер өтеді.
Диагностика.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Эпидемиологиялық және клинико-лабораториялық зерттеулерге сүйену, екі өркешті температуралы сызық, артралгия, экзантема, лимфаденопатия және лейкопенияны негізге алу арқылы диагноз қояды. Серологиялық тесттер қоздырғышты анықтайды. Дифференциальды диагноз тұмаумен, безгекпен, инфекциялы мононуклеозбен, қызылшамен, скарлатинамен, басқа арбовирусты аурулармен жүргізеді.
Емі.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жедел кезеңінде төсектік режим, диета, патогенетикалық және симптоматикалық заттар қолданады. Ауыр жағдайда шокқа қарсы ем қолданылды.
Профилактикасы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Масалармен күресу. Қорғаныш сеткалар, репелленттер көмегімен масадан қорғану. Тірі аттенуирленген вакцина, ұзақ емес иммунитет түзеді.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- http://www.ordodeus.ru/Ordo_Deus12_Denge.html
- http://vse-zabolevaniya.ru/bolezni-infekcionnye/lihoradka-Denge.html
- http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241547871_eng.pdf
- http://www.infectology.ru/nosology/infectious/viral/denge.aspx Мұрағатталған 16 қаңтардың 2012 жылы.
- http://pharma-it.ru/infekcion/368-denge.html Мұрағатталған 4 наурыздың 2016 жылы.