Джек Филлипс
| Джон Джордж «Джек» Филлипс | |
| John George "Jack" Phillips | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Атлант мұхиты, (RMS Titanic бортында) |
| Азаматтығы | |
| Қызметі |
телеграфшы |
Джек Филлипс немесе Джон Джордж «Джек» Филлипс (ағылш. John George “Jack” Phillips, 11 сәуір 1887 жыл, Фарнкомб, Суррей, Англия — 15 сәуір 1912 жыл, Атлант мұхиты) — «Титаник» бортында болған аға радист және тарихта ең бірінші болып S.O.S. халықаралық құтқару туралы сигналын жіберген оператор.
Мансабы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Джек Филлипс 1887 жылдың 11 сәуірінде Суррей графтығындағы Фарнкомб[1] қаласында, кездеме дүкенінің үстінде орналасқан бөлемеде дүниеге келген. Оның әкесі – Альфред Филлипс өзінің жұбайы Аннамен бірге осы дүкенді басқарды. Джек дүниеге келген кезде, отбасында 13 жастағы Элси және Этель егіз қыздар болған[1].
Алғашқыда ол шіркеу мектебінде оқып, кейін ұлдарға арналған жекеменшік мектепке ауысады. Джек өз оқуын 1902 жылы (15 жаста) аяқтады және Годалмингтегі пошталық кеңсеге телеграфист болу мақсатында ерікті болып жалданды. Ол 1906 жылдың наурызында Ливерпульден солтүстiкке қарай орналасқан Сифорт Бэрракстегі Marconi компаниясының радиооператорлар мектебiне оқуға жiберiлдi. Сол жылдың тамызында оқуын бітіріп, Джек Филлипс White Star Line компаниясының «Тевтоник» атты кемесінде радист болып, өзінің алғашқы лауазымын алды[2]..
Кейін Джек Филлипс шағын ғана Клифден (Ирландияның батыс жағалауы, Голуэй графтығы) қаласының шетінде орналасқан Marconi станциясы операторының орнын алды. Онда ол Нова Скотиядағы Глейс Бейдегі (ағылш. Glace Bay, Nova Scotia) Marconi станциясына келген хабарламаларды алған және жіберген. Бірақ, Джектің сөзі бойынша оған яхталардағы радиооператоршының жұмысы онша жылдам емес. Сондықтан, ол 1911 жылдың аяғына қарай теңізге оралды. Жаңа жылға дейін «Адриатикте» теңізді шарлап, ал кейін трансатлантикалық сапарларға ауысты. Жас болғанына қарамастан, минутына шамамен 39 сөз жылдамдықпен (радисттер үшін орташа жылдамдық, минутына 18 сөз) жіберген Филлипс тәжірибелі оператор деп танылған.
Джек Филлипстің жеке өмірі қызығарлықтай емес. Ата-анасының айтуымен, ол отбасылық достарының қызы Кэйтлин Бекске құдаласуына мәжбүр болды, бірақ екеуінде бір-біріне ешқандай сезім болмады. Джек өз досының балдызы Беатрис Феллонды көп жылдар бойы жақсы көрген және олар уақыт болғанда ғана, жасырынып кездескен.
1912 жылдың наурыз айында Джек «Титаникте» қызмет етуге тағайындалды және Англиядан Ирландияның Белфаст қаласына қоныс аударды. Сонда ол өзінің болашақ серігі Гарольд Брайдпен кездесті. Алып лайнердің радиостанциясы әрдайым операторлардың болуын талап етті. Сондықтан, олар Филлипстің 8.00-ден 14.00-ге және 20.00-ден 02.00-ге дейін кезекте болуына келісті. Тиісінше, оның жолдасы кезекшілікте 14.00-ден 20.00-ге және 02.00-ден таңғы сағат 08.00-ге дейін болған.
Апат[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ол кезде радиотелеграф халық арасына түгелдей тарай қойған жоқ, оған туыстары мен достарына жіберіліп жатқан телеграммаларға жолаушылардың таңқалуы дәлел. Саутгемптоннан шықаннан кейін, радистерді жеке мәліметті бар хабарламалармен үйіп тастады. Нәтижесінде, хабарламалардың шамадан тыс жұмсалуынан, радиохабарлағыш бұзылып, Филлипске оны қайтадан жұмысқа қосу үшін, шамамен алты сағат қажет болды.
Брайдың есептеуі бойынша, жексенбілік кеште жіберілген және келген хабарлар саны шамамен 250-ге дейін жетті. Күніне 12-14 сағат жұмыс істеген және айына 30 доллар жалақы алған операторлар, байланысты орнату және әрбір хабарды бірнеше рет қайталаудан қатты шаршайтын болды. Осындай жағыдайда олар қырағылықты жоғалтып, басқа кемелерден келген ескертулерге жеткілікті назар аудармай қалғаны да болуы мүмкін. 21:40-та "Титаниктің" курсы бойымен тікелей жақындап келе жатқан мұздар туралы "Месаба" параходынан қабылданған хабарлар, лайнер капитаны Эдвард Джон Смиттің қолына түскен жоқ. Сондай-ақ, "Нордам" және "Америка" кемелерінен жіберілген ескертулер де назарсыз қалды. Кеме үшін аса маңызды болған телеграммалар жолаушылардың жеке хабарлары арасында қалды және қалжыраған оператор ұмытып кеткен еді. Соқтығысуға дейін бір сағат алдында «Калифорниэн» радисті С.Эванс, олардың мұз құрсауында қалып қойғаны туралы хабарлауды талпынды, бірақ Джек Филлипс оны бөліп: «Аузын жап, аузын жап! Мен Рейс мүйіспен жұмыс істеп жатырмын!» деген. Өкінішке орай, "Калифорниэн" операторы хабарлама кезінде аса маңызды хабарламаларды белгілеу үшін қабылданған MSG белгісін қойған жоқ және жұмыспен үйілген Джек Филлипс, мүмкін оған үлкен зейін қойған жоқ.
"Титаниктің" радистері үшін осы күннің қиын болғаны соншалықты, Гарольд Брайд өз жолдасын әдеттегіден 2 сағатқа ертерек босатуды келісті. Бірақ, радиотрубкада капитан Смиттің дауысы естіліп, лайнердің мұзтауға соғылғанын хабарлады және құтқару туралы сигналды жіберуге дайын болуға бұйрық берді. Капитан сыртқа шығып біраз уақытта қайта оралды, сонан соң радистерге «Титаниктің» координаттарымен қағазды беріп, Филлипске ережелермен қарасырылған апат сигналын жіберуге бұйрық берді.
Сол уақытқа дейін халықаралық апат сигналы ретінде қабылданған SOS коды баяғыдай негізінде Telefunken операторларымен қолданылған болатын, ал Marconi станциясымен жұмыс істеген ағылшын кемелердің радистері, CQD /Come Quickly Disaster/ сигналын жақтаған.
Сағат 00.15-те суға батып бара жатқан кемеден «CQD MGY/Titanic/ 41.46 норд 50.24 вест» сигналы жіберілген. «Ла Прованс» француз кемесі және ағылшындық «Маунтин Темпль» көмекке шақыру сигналын бірінші болып естіген. «Франкфурт» кемесі «О’кей. Күтіңіз» деп жауап берді — бірақ, ол тым алыс болған. Сонымен қатар, «Титаниктің» сигналдарын Рейс мүйісінің радиостанциясы, «Вирджиниэн» лайнері, «Бирма» орыс трампалық кемесі, тіпті Нью-Йорктегі Уонамайкер әмбебап дүкенінің шатырында. өзінің радиостанциясымен отырған жас радиоәуесқой Дэвид Сарновте естіді. Сол түні Рейс мүйісінде кезекшілікте болған радистің сөзі бойынша: "Титаниктің" жоғарғы дәрежелі операторы Джек Филлипс, кәсіби емес телеграфшылар батып бара жатқан кемеден келген барлық хабарламаларды жазып алу үшін, хабарламаларды жіберу жылдамдығын 30 сөзден 15 сөзге дейін азайтты. Ол хабар таратуды бір минутқа да тоқтатпады. Түнгі сағат 2-де "Титаник" тоқтан ажыратылса да, оның радио хабаршысы жұмысын жалғастыра берді.
Сағат 00.25-те «Титаниктің» жолаушыларына телеграммаларды жіберу үшін байланысқа шыққан «Карпатияның» радисті, Филлипстің «Тез арада құтқаруға келеңіздер. Біз мұзтаумен соғылыдық. Бұл апат сигналы, досым. Біздің координаттарымыз 41,46 норд, 50,14 вест» деген хабарламаны естіді. «Карпатияның» операторы батып жатқан лайнерден 58 теңіздік миль қашықтықта орналасқанын және «бар күшімен» құтқаруға асығып бара жатқандығын хабарлады.
Кейін Филлипс «MGY CQD, 41.46 норд 50.14 вест, бұл дұрыс координаттар. Дереу көмек талап етеміз. Біз мұзтаумен соғылдық. Батып жатырмыз. Бу құбырының гүрсілінен ештеңе де естілмейді». Бұл хабарлама келесі 15 немесе 20 минут бойы қайталанды. Кейін, Гарольд Брайд жолдасына «SOS-ты жібер, бұл жаңа сигнал, әйтпесе сен оны ешқашан да жібере алмауың мүмкін!». Джек Филлипс әзілге күлді де, сағат 00.45-те «Титаник» бортынан тарихта ең алғашқы SOS сигналы жіберілді.
Сол уақытта «Впиранга» кемесі, әлсіз «…MGY CQD SOS SOS CQD CQD DE MGY, тез батып жатырмыз, жолаушылар…» сигналдарын ұстаған. Көмек шақыру туралы сигналдар жарты сағаттай қайталанды, бірақ оларды естіген кемелердің көбісі өте алыс болған: «Вирджиниэн» 170 миль қашықтықта, ал «Титаниктің» егізі, «Олимпик» — 500 миль қашықтықта. Сағат 01.25 «Олимпик» "Бізге, оңтүстікке қарай келе жатырсыңдар ма?" деген телеграмма жіберген, «Біз шлюпкадағы әйелдерді көшіріп жатырмыз» — деп, Филлипс жауап берді. «Франкфурт» радисті оқиғаның егжей-тегжейлігін сұрағаннан кейін, жылағанға дейін ашуланған Джек оған: «Ақымақ, тыңда және жұмыс істеуге кедергі жасама» деп жауап берген.
«Титаниктен» соңғы сигнал шамамен 02.17-де тіркелген еді. Капитан Смит радиооператорларды босатқаннан кейін, Филлипс кеменің шетіне қарай жүгірді, ал Брайд А және В шлюпкаларын босатып жатқандардың қатарына қосылды. Оларға бір-бірімен қайтадан кездесу бұйырмады — үш минуттан кейін «Титаник» толығымен суға батып кетті.
Джек Филлипске арналған ескерткіш[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1913 жылы қайырымдылық шаралар арқылы, Годалминг қалашығының тұрғындары Джек Филлипстің құрметіне ескерткіш тұрғызды. Ескерткіш кешенінің құрамына бақша және шағын шіркеу кіреді. Шіркеудің ортасында бассейн орналасқан, ал қабырғалардың бірінде тастан ойылып жасалған тақтайшасында: «Бүл шіркеу, осы қалада дүниеге келген және Титаникте бас телеграфшы болған Джон Джорд Филипстің құметіне салынған. Ол 1912 жылдың 15 сәуірінде Атлант мұхитында апатқа ұшыраған кемеде қызмет істеген кезде қайтыс болды.» - деп жазылған.[3]
Шіркеудің құрылысы жергілікті сәулетші Хью Теккерей Тернердің жобасына сүйеніп салынды.[4] Кешеннің ресми ашылуы Суррей ғрафтығында, Филлипстің ата-анасы және екі қарындасының қатысуымен 1914 жылдың 15 сәуір күні өтті. Сонымен қатар, ашылу салтанатына көптеген жергілікті тұрғындар келді.
1960 жылы қабырғаларының бірі вандализм нәтижесінде қирады, кейін, қабырғаның орнына ағаштан жасалынған шатыр салынды.[4] Басқа екі вандализм актілері 2010 жылдың қараша және желтоқсан айларында тіркелген. Вандализмге қатысты қылмыскерлер әлі күнге ұсталған жоқ. Қабырғаның қирауы нәтижесінде ескерткіштің түгелдей жойылып кетуі де мүмкіндігі туралы болжамдар болған.[5] Кешеннің аумағында күрделі жөндеу жұмыстары 2011 жылдың басында өткізілді және қазіргі кезде толығымен жөнделген.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b « Jack Phillips, l'opérateur du Titanic, page 1 », Jack Phillips. Consulté le 18 septembre 2011
- ↑ « Jack Phillips, l'opérateur du Titanic, page 2 »(қолжетпейтін сілтеме), Jack Phillips. Consulté le 18 septembre 2011
- ↑ « Memorials to Jack Phillips », Encyclopedia Titanica. Consulté le 20 septembre 2011
- ↑ a b « Phillips Memorial Park and Cloister, Godalming », Waverley. Consulté le 20 septembre 2011
- ↑ « Godalming vandalised Titanic memorial could collapse », BBC News Surrey. Consulté le 20 septembre 2011
- ↑ « Titanic hero memorial in Godalming to be restored », BBC News Surrey. Consulté le 20 septembre 2011
Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Mr John George Phillips Мұрағатталған 24 қыркүйектің 2015 жылы.
- The Titanic Tragedy. Sunk between CQD and SOS
- John George Phillips. Senior wireless Operator Мұрағатталған 28 наурыздың 2015 жылы.
- John Phillips' Memorial on Titanic-Titanic.com
- The River Wey and Wey Navigations Community Site
- The radio legacy of the R.M.S. Titanic Мұрағатталған 28 қыркүйектің 2013 жылы.
- Wireless radio messages on the night of the R.M.S. Titanic's sinking Мұрағатталған 10 наурыздың 2015 жылы.
 | Бұл мақала қазақша Уикипедияның жақсы мақалалар тізіміне енеді. |