Дүре

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Дүре(парсыша Қnk — қамшы, бишік) — шығыс халықтарының әдет және шариғат заңдары бойынша, қылмыс жасағандарға қолданылған ауыр жазаның бір түрі. Дүре соғу жазасы біздің заманымыздан бұрынғы 4 — 3 ғасырларда Мысырда, Грекияда басталған. Ал Ислам дінінің шариғат заңдары бойынша, Дүре соғу дене жазасына жатады. Қылмысы мен күнәсі анықталып, дәлелденген адам ғана жазаланған. Жазаланатын адам кәмелетке толған, ақыл есі бүтін, өз іс-әрекетіне жауап бере алатын мұсылман болуы тиіс. Егер қылмыскер жазалау кезінде өліп кетсе, оған құн төленбейді. Ал сот не би әділетсіздік жасаса, не болмаса тиісті жазадан артық белгілесе, онысы нақты дәлелденсе, онда сот не би құнның жартысын төлейді. Дүре соғу қамшымен немесе солқылдақ жас шыбықпен жүзеге асырылған. Дүре соғылатын адам шешіндіріліп, етпетінен жатқызылады да, істеген қылмысының ауыр-жеңілдігіне орай 25, 50, 75, 100 реттен Д. соғылады. Тыйым салынғанын біле тұра ішімдік ішіп, мас болғандардың жалаңаш денесіне 80 қамшы, өтірік, өсек айтқаны үшін 80 қамшы Д. соғылады. Д. белуарына дейін жалаңаштап, етпетінен жатқызылған қылмыскердің арқасы мен иығына соғылған. Ал бетіне, басына және денесінің жабық жеріне (кіндіктен тізеге дейін) ұруға тыйым салынады. Үш рет дүре жазасымен жазаланғандар төртінші рет өлім жазасына кесілетін болған. Дүре ел алдында соғылатындықтан, ол ең масқара, қорлық жаза деп есептелінген. Дүре соғу жазаланушыға да, көріп тұрған көпшілікке де қатты әсер еткен.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2