Дүң

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Дүң - қоладан немесе жезден жасалған көлемі үлкен, бүйірі шығыңқы, ұзын мойны тар темір ыдыс түрі. Мойны мен бүйірі аралығында (құмырадағыдай) тұтқасы, түбінде аласа тағаны болады. Пішіні қабаққа ұқсас келеді. Мұндай ыдыстың биікті. шамамен 35-40 см, ені 15- 20 см болса, сыйымдылығы 5-6 литр мөлшерінде болады. Осындай ыдыс түрлерінің кейбірінің мойын жиегі мен бүйірінің жоғарғы жағы айналдырыла түрлі орнектермен безендіріледі. ҚР MOM қорындағы (КП 23850) мыстан жасалған дүңнің биіктігі 52,5, диаметрі 90 см, түбінің диаметрі 27 см. Түрқы құманға үқсас келген. Мойнын айналдыра сақина тәрізді дөңес белбеу жүргізілген. Тұтқасы мойнының жоғарғы тусынан бүйірінің орта тұсына (кеудесіне) дейін иіліп келіп, дәнекерлеу әдісімен бекіген. ҚР МОМ - қорынан; ОМЭЭ - материалдарынан. ДҮҢШЕЛЕК - сүйықтық қоюға арналған ыдыс түрі. Үлкен көлемді, сырты тері немесе темірмен бекітілетін Д. ағаштан ойылып немесе құрастырылып жасалады. Д.-тің бойынан асып тұрған қарама-қарсы шетіндегі екі құлағындағы ойьшқа қайыс бау тағылады. Д.-ке ұзын, мықты сырық ағаш өткізіп, оны атқа артып су әкелетін болған. Әсіресе шөлейт өңірлерде алыстан ауызсу тасуға, мұнайлы өңірлерде жермайын тасуға пайдаланылған. Д.-тің ағаш қақпағы бар түрі XX ғ. бас кезінде орыс қоныстанушыларының тәжірибесіне негізделіп бірнеше ағаштан қоюластырылып күбі секілді жасалған.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2