Д. А. Қонаев атындағы тау-кен ісі институты
Д. А. Қонаев атындағы тау-кен ісі институты — Қазақстанның ғылыми мекемесі, пайдалы қазбаларды өндіру және өңдеу саласындағы іргелі және қолданбалы зерттеулермен айналысады. Ол Қазақстан Республикасының минералдық шикізатын кешенді қайта өңдеу жөніндегі ұлттық орталығының құрамына кіреді.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақ КСР халық комиссалар кеңесінің 1944 жылғы 6 желтоқсандағы №689 қаулысына сәйкес КСРО ҚазҒАФ Геология ғылымдары институтының «Тау-кен секторы» КСРО ҚазҒАФ Тау-кен институты болып өзгертілді. 1945 жылы 25 сәуірде бұйрық бойынша КСРО ҚазҒАФ мәліметі бойынша институттың алғашқы директоры техника ғылымдарының кандидаты, Кривой Рог тау-кен институтының түлегі И.З.Лысенко болды. 1946 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясының Тау-кен институты болып өзгертілді.
Қазақстандағы кендерді пайдалану мен жобалаудағы көпжылдық тәжірибенің ашық кен қазу теориясы мен тәжірибенің маңызды мәселелеріне, ашық карьерлерде руданы бұзудың тиімді әдістерін зерттеу және енгізуге арналған іргелі еңбектерімен танымал Д.А. Қонаев институтты ұйымдастыруға және дамытуға ерекше үлес қосты.
Д.Қонаевтың зерттеулері республиканың тау-кен өнеркәсібінде өндіріс тиімділігінің едәуір артуына ықпал етті.
Тау-кен ғылымының дамуына институт ғалымдары: Ө.А. Байқоңыров, А.Н.Жақыпбаев, Ж.М.Қанлыбаева және басқалар айтарлықтай үлес қосты.
Басшылары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- техника ғылымдарының докторы И.З. Лысенко
- Қазақ КСР Ғылым академиясының корреспондент мүшесі Ә.Ш. Мусин
- профессор, техника ғылымдарының докторы А.М. Сиразутдинов
- техника ғылымдарының докторы И.З. Лысенко
- техника ғылымдарының кандидаты В.Г. Береза
- ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі Ш. Болғожин
- ҚР ҰҒА корреспондент мүшесі Е.И. Рогов
- техника ғылымдарының докторы, профессор М.Ж. Бітімбаев
- техника ғылымдарының докторы, профессор С.Ж. Ғалиев (2001 жылдан бастап)
Негізгі ғылыми бағыттар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- табиғи және техногендік пайдалы қазбалар кен орындарын игерудің тиімді және экологиялық таза және қауіпсіз технологияларын әзірлеу;
- кенді жер астынан өндіруде геомеханикалық үдерістерді болжау және бақылау;
- карьерлердегі технологиялық үдерістерді басқарудың автоматтандырылған жүйесін құру, тау-кен жұмыстарын жоспарлау және жобалау;
- табиғи және техногендік ресурстарды игеру кезінде жерасты және ашық тау-кен жұмыстарын механикаландыру, автоматтандыру және роботтандыру;
- жер қойнауын және қайталама ресурстарды кешенді игеру;
- жаңа жарылғыш заттарды, жеткізу машиналарын және пайдалану орнында жарылғыш заттарды дайындау тәсілдерін әзірлеу және құру;
- кеншілер үшін қауіпсіз және жайлы еңбек жағдайларын жасау;
- жобалық-конструкторлық жұмыстар;
- тау-кен құқығы, тау-кен экономикасы, геоэкология және геотехнология, бұрғылау-жару жұмыстары және т.б. саласындағы ақыл-кеңес беру қызметтері;
- тау-кен ісі саласындағы жоғары білікті мамандарды даярлау.
Ғылыми бөлімшелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- «Кенорнын дамыту технологиялары» бөлімі
- «Кен орындарын жерасты қазу технологиялары» зертханасы
- «Минералды шикізатты кешенді игерудің физикалық-техникалық мәселелері» бөлімі
- «Кен орнын игерудің физикалық және техникалық мәселелері» зертханасы
- «Жер қойнауын игерудің арнайы әдістері» зертханасы
- «Жер қойнауын кешенді игеру» зертханасы
- «Геомеханика» бөлімі
- «Тау қысымы» зертханасы
- «Геомеханикалық үдерістерді басқару» зертханасы
- «Тау жыныстарын жылжыту және кен қазбаларын қорғау» зертханасы
- «Геотехника» бөлімі
- «Жерасты тау-кен жұмыстарын механикаландыру және роботтандыру» зертханасы
- «Тау жыныстарын жою және жеткізу» зертханасы
- «Жарылыс жұмыстары» зертханасы
- «Экология және тау-кен жұмыстарының қауіпсіздігі» бөлімі
- «Минералды шикізатты өңдеудің физикалық-химиялық әдістері» зертханасы
- «Кеніштік аэрология» зертханасы
- «Экология және жер қойнауын ұтымды игеру» зертханасы
- «Тау-кен жүйелеу» бөлімі
- «Жоспарлау мен басқарудың экономикалық талдауы» зертханасы
- «Автоматтандырылған жобалау» зертханасы
- «Пайдалы қазбаларды өндіру технологиясы теориясының негіздері» зертханасы