Жандарм

Жандарм (французша gens d armes — қаруланған адамдар) — 1) жандармерияның жеке құрамы; 2) ауыр қару-жарақты атты әскердің бір түрі. Бұл атаумен алғаш ерекше әскери отрядтар, кейіннен, әскери полиция офицерлері, ортағасырлық Францияда (13 ғасыр) корольдің жеке күзетін құраған рыцарлар аталды. 15 орданант ротасынан тұратын тұрақты армия құрылуымен (1445) байланысты жандарм деп 100 адамнан құралған ауыр қару-жарақты салт атты жасағы бар дворяндар аталды, олармен бірге жорықтарда жеңіл қаруланған қызметшілері (паж, кутильер және 3 атқыш-садақшы) жүрді. Орта ғасырлардың соңына таман жандарм деп ақсүйектер құрған салт аттылы ауыр қаруланған жасақтарды атай бастады. Білтелі мылтықты қолдану салт аттылардың әскери күш ретіндегі рөлін төмендетті, алдыңғы қатарға жеңіл қаруланған, бұрынғы жандарм қызметшілері болғандар шықты, 16 ғасырда бұлардан жеке жандармдар отряды құрылды. Олардың дворяндық құрамы қатты қадағаланып, 1549 жылы тікелей корольге бағындырылды, 17 — 18 ғасырларда жандармдар отряды 16 ротадан тұрды. 1788 жылы жандарм отряды таратылды. 1791 жылы Францияда (кейіннен басқа да елдерде) жандарм деп мемлекеттік полицияның ерекше тапсырмалар орындайтын офицерлерін атады. Жандарм Пруссияда 1806 жылға дейін сақталып, негізінен, әскери-полицейлік мақсатта пайдаланылды. Ресейде жандарм 1792 жылы князь Павелдің жеке өзінің таңдаулы әскерін құруымен байланысты пайда болды.

Сілтемелер

Қазақ энциклопедиясы