Жануарлардың ылғал сақтауы

Жануарлардың ылғалды сақтауының, үнемдеуінің өзіндік ерекшеліктері бар. Көптеген құстар, бауырымен жорғалаушылар, жәндіктер суды буландыруды азайтатын, су өткізбейтін жамылғылармен қамтамасыз етілген. Тер шығару бездерінің болмауы жануарлардың судың бостан-бос булануына жол бермейді, олар сумен емес, ауамен салқындату жүйесін пайдаланады. Мысалы, Африкадағы Намиб шөлінде жаңбыр мүлдем жаумайды, ондағы өсімдіктер мен жануарлар шөлге мұхит жақтан келетін тұмандардан жинақталатын ылғалмен тіршіілік етеді. Кішкентай сүтқоректілердің де, мысалы, тышқандардың да тер шығару бездері болмайды. Олар үшін терлеу суды жөнсіз шығындаумен тең. Жәндіктердің денесі кішкентай болған сайын олардың денесінің қыздырынуы ұлғайып, ыстықта тоңуы кеми түседі. Егер олар ыстықта терлеп өздерін салқындатар болса, кішкентай сүтқоректілер онда өте көп су шығындайтын еді. Кез-келген жануарлар организміне сыртқы ортадан түсетін сүйықтан басқа, өздерінің организмдерінде азық еткен қоректің тотығуы немесе қажетсіз ұлпалардың бұзылуы салдарынан пайда болатын ішкі суларын да қолдануларына тура келеді. Адамның бойында ішкен 2 литр су орта есеппен 7-8 литр ішкі суға айналып отырады. Мысалы, америкалық қосаяқ - кенгуралық сабауқүйрық еш уақытта су ішпейді. Оның зәрі, шөлде тіршілік ететін көптеген жануарлардың зәрі сияқты ете қоюланған, ал нәжісі мүлде сусыз деуге болады. Кесірткенің бүйрегі сұйық несеп зәрдің орнына қатты кристалданған несеп зәрін шығарады. Мүндай жағдай қүстарда да, жануарларда да кездеседі. Мысалы, түйе «жетілдірілген су машинасы» сияқты. 1954-1955 жылдары белгілі ғалым Ж.Л.Мононың экспедициясы туйеге мініп үш аптада Сахара шөлін кесіп өтеді. Керуен осы уақытта 944 км жол жүріп, бірде-бір рет шөлін қандыруға мүмкіндік болмаған. Түйе көп уақыт су ішпей жүре алады. Оның есесіне түйе суға жеткенде бір бөшке суды толығымен іше алады. Бүл түйенің жарты салмағына жуық деген сөз. Мүндай «шөлге шыдамдылықтың» себебі ішілген сумен өлшенбейді. Оның басты себебі суды қалай үнемді пайдалануда жатыр. Біріншіден түйені терлемейді десе де болады. Тығыз, қалың жүні түйені қызып кетуден сақтайды. Түйе қандай ыстық болсын аузын ашпайды. Ауыз ашқанда іштегі су өте тез буга айналып, сыртқа шығады (сондықтан иттер ыстық болғанда аузын ашып, тілін салақтатып демін алады. Бір жағынан бүл итті шөлдетсе, екінщіден, ішіне ауа кіріп оның денесін салқындатады). Организмдегі су балансы оған түсетін ылғал мөлшері мен шығындалатын мөлшердің арасында тепе-теңдік болғанда бірқалыпты болады.