Жарық техникасы

Жарық техникасы — оптикалық сәулелерді (жарықты) зерттеумен және оларды өндіру, кеңістіктік таралуы мен сипаттамаларын өлшеу әдістерімен, сондай-ақ, жарық энергиясын басқа энергия түріне түрлендіру мәселелерімен айналысатын ғылым мен техника саласы.

Жарық техникасының дербес сала ретінде пайда болуы физикалық және геометриялық оптиканың, физиология ғылымының, электр тогы мен магнетизм ілімінің дамуымен байланысты болды. 18 ғ-дың басында фотометрияның негіздерін тұжырымдаған (“Жарық градациясы жөніндегі оптикалық трактат” деген кітабында) француз ғалымы П.Бугер (1698 — 1758) жарық техникасына маңызды үлес қосты. Жарық техникасының дамуының маңызды кезеңі электрлік жарықтандыру көздеріне көшуден басталды. 1872 жылы орыс электртехнигі А.Н. Лодыгин (1847 — 1923) қыздыру шамын жасады, ал 1876 жылы П.Н. Яблочков (1847 — 1894) “Яблочков шамы” деп аталатын доғалы көмір шамын ойлап тапты. Жарық техникасының бұдан кейінгі дамуы люминесценттік шамдардың, жоғары қысымды газ зарядсыздандырғыш шамдардың, сондай-ақ, галогендік шамдардың шығуымен байланысты. Жарық техникасының негізгі бөлімдеріне жарықтандыру техникасы, жарық сигналы техникасы, жарықтық проекциялық техникасы, сәулелендіру техникасы және өлшеуіш техникасы жатады. Жарықтандыру техникасы жарық энергиясын жарықтандыруға қолданумен айналысады. Бұған жарық көздері техникасы, жарықтандыру приборлары, жарықтандыру құрылғыларының құрал-жабдықтары, т.б. жатады. Жарық сигналы техникасы оптикалық сигнализацияға арналған құрылғыларды жасаумен шұғылданады. Бұған қашықтан жарықпен белгі беру үшін қолданылатын приборлар, т.б. жатады. Проекциялық техника проекциялық аппаратураларды, киноэкрандарды, жарықпен көшіруге (сканер, ксерокс, т.б.) арналған аппараттарды құрастырумен шұғылданады. Сәулелендіру техникасы жарық энергиясын емдеу және биологиялық мақсаттарға пайдаланумен айналысады. Ол әр түрлі нысандарды көрінетін не көрінбейтін (немесе екеуі қатар) сәулемен сәулелендіретін приборларға сүйенеді. Өсімдіктердің өсуін жылдамдату, көбінесе, қыздыру шамдары көмегімен, жарқырауық заттар ультракүлгін сәулемен сәулелендіріледі. Өлшеуіш техника сәулеленудің (жарықтың) сипаттамаларын өлшеумен шұғылданады.