Жерді алып қою

Жерді алып қою — жер учаскелерін меншік иесінен немесе жерді пайдаланушылардан жергілікті атқарушы органдардың сот шешімі арқылы заң жүзінде мемлекет меншігіне кері қайтаруы. Меншік иелері мен жерді пайдаланушылардан Жерді алып қою тәртібі Қазақстан Республикасының “Жер туралы” Заңының (30.І 2001.) “Жер учаскесіне меншік құқығын, жер пайдалану құқығын және өзге де құқықтарды тоқтату” туралы 9-тарауында көрсетілген. Жерді алып қою мынадай жағдайларда жүзеге асырылады: 1) мемлекеттік қажеттіліктер үшін. Оларға: қорғаныс мұқтажына, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттарға жер беру; учаскенің астынан пайдалы қазба кеніштерінің табылуы; жол салу, электр, байланыс желілері мен құбыр жолдарын тарту, сондай-ақ ҚР Үкіметі белгілейтін мемл. маңызы бар басқа да нысандар салу жатады. Мемлекеттік қажеттіліктерге Жерді алып қою, егерде меншік иелері жер пайдалану құқығын сатып алған болса, азаматтық заңдарға сәйкес сатып алу тәртібімен жүзеге асырылады және оны атқаратын органның бір жақты шешімі негізінде жүргізіледі; 2) төтенше жағдайлар кезінде. Оларға зілзала, індетті аурулар, т.б. апатты жағдайлар жатады. Мұндай жағдайда меншік иесінен жер оның шеккен залалын өтей отырып, қоғам мүдделері үшін уақытша алынады. Төтенше жағдайлардың қолданылуы тоқтатылған кезде жер учаскесі меншік иесіне қайтарылады, қайтарылу мүмкін болмаған жағдайда оның құны немесе жер пайдалану құқығының құны өтеледі; 3) жерді алушы алған жерді бір жыл ішінде тиісті мақсатқа пайдаланбаған болса. Жерді игеруге мүмкіндік бермейтін әр түрлі апатты жағдайлар бұл кезеңге кірмейді. Сонымен қатар учаске жерді ұтымды пайдалану ережелерінің өрескел бұзылуы нәтижесінде жарамсыз жерге айналып, оның салдары экологиялық зардаптарға әкеліп соғатын болса, әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңдарда көрсетілген жазалау шаралары қолданылғаннан кейін жер учаскесі меншік иесінен алынады. Меншік иесі қылмыстық жауапкершілікке тартылып, оның дүние-мүлкін тәркілеу туралы сот қаулысы шыққан жағдайда да жер мүлік есебінде алынуы мүмкін. Жерді алып қою процесі аяқталған соң жер учаскесіне меншік құқығы немесе жер пайдалану құқығы азаматтық іс жүргізу заңдарында белгіленген тәртіппен жария саудада сатылады. ^[1]