Жыныс белгілері

Жыныс белгілері — аталық және аналық, жыныс белгілері болады. Жалпы жыныс белгілері алғашқы және екінші дәсеррежедегі жыныс белгілері болып бөлінеді. Мысалы: 2-сіне әсерйелдерде сүт, (емшек) бездері, қолтық және шатқа жүндердің шығуымен білінсе, еркектерде жүндерден басқа сақал, мұрт және дауыстың жуан жіңішкелігі т.б. белгілер пайда болады.

Екінші реттік жыныс белгілер

Екінші реттік жыныстық белгілер — бұл жыныстық қатыстылық пен ер жетуді анықтайтын түрлі мүшелер құрылысы мен қызметтерінің өзгерісін сипаттайтын белгілер. Екінші реттік жыныстық белгілері бірінші реттік белгілерге тәуелді және жыныс гормондарының әсерінен дамып, жыныстық даму кезеңінде пайда болады. Оларға қаңқа-бұлшықет жүйесі, дене пропорциялары, дауыс тембрі, мінез-құлық ерекшеліктері және тағы басқалары жатады.

Қыздарда әйел жыныс гормондарының әсерінен бой мен массасы күрт өседі, аяқ-қолдар тұлғаға қарағанда жылдам өседі, қаңқа пішіні өзгереді, әсіресе жамбас сүйегі. Сонымен қатар май ұлпасының көп бөлігі бөксе, құрсақ жіне сан аймақтарында жиналып, дене пішіні жұмырланады, тері жұқарып, нәзік бола бастайды. Сүт бездерінің өсуі басталады, ұлғаяды да, оларға май ұлпасы жиналып, олардың пішіні жетілген сүт безіне айналады. Ең алдымен қасаға мен қолтық аймағында шаштың өсуі күшейеді. 12-13 жасында етеккір басталады - бұл жыныстық жетілудің басты белгісі.

Ұлдарда екінші реттік белгілердің дамуында келесі өзгерістер байқалады: дене бойының өсуі, бұлшықет массасының өсуі күшейеді. Көмей пішіні өзгеріп, дауыс жуындайды. Қасаға мен қолтық аймақтарында шаш өсе бастайды. Мұрт пен сақал өседі. Көмейдің шеміршекті жабындысы сыртқа қарай дүрийіп тұрады. Бұл кезеңде бозжігіттердің көбінесе кеуде бездерінің ісінуі байқалады және емізіктердің аса сезімталдығы байқалады. Дауыс тембрі өзгере бастайды. Ер жету оларда 23-25 жасында болады.