Зайн Әл-Ахбар

Зайн Әл-Ахбар (“Баяндау көркі”) – 11 ғасырдағы ғазнауилік ғалым Әбу Саид Абд әл-Хайя Гардизидің парсы тілінде жазылған тарихи еңбегі. Бұл шығармада ертедегі Иран шаҺхтарының, халифтардың, Хорасанның, Үндістанның тарихы баяндалған. Қазақстан тарихы үшін “ Зайн Әл-Ахбар.” өте құнды дерек көзі болып табылады. Онда Түркістан мен түркі тайпаларына қатысты мәліметтер қамтылған. Қарлұқтар, кимектер, шігілдер, түргештер, яғмалар, печенегтер, қыпшақтар туралы мағлұматтар мол. Сондай-ақ тоғыз оғыздар, қырғыздар, хазарлар, башқұрттар жайында деректер кездеседі. Ортағасырлық мұсылман тарихнамасында тұңғыш рет кимектер бірлестігінің қыпшақтарды да қамтыған жеті тайпалық құрылымы туралы мағлұматтар келтірілген. Сонымен қатар кимектердің шығу тегі жөнінде генеологиялық аңыз беріледі. Маңызды деректерге тайпалардың қоныстанған жерлеріне байланысты мағлұматтар, олардың шаруашылықтарының сипаттамасы, Жетісу және Батыс пен Орталық Қазақстан арқылы өтетін сауда жолдарының суреттелуі жатады. Әсіресе, Қазақстанның оңтүстігіндегі қалалар мен елді мекендердің әскер саны туралы мәліметтердің маңызы зор. Сондай-ақ, тарихи географияға байланысты Қазақстандағы өзендер, көлдер, таулар жайында құнды мәліметтер бар.