Заһир Мүдәрісұлы Дәкенов
| Заһир Мүдәрісұлы Дәкенов | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Мансабы |
прозашы, ақын |
| Шығармалардың тілі | |
Заһир Мүдәрісұлы Дәкенов (31 желтоқсан 1962, Көрін — 25 мамыр 1995, Мәскеу) — Кеңестік және ресейлік қазақ прозашысы және ақыны.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Заһир Мүдәрісұлы Дәкенов жаңа жыл қарсаңында Астрахан облысы, Володар ауданы, Көрін ауылында қазақ отбасында дүниеге келген. Кейбір деректерде оның туған күні ретінде 1962 жылдың 31 желтоқсаны көрсетілсе, басқалары – 1963 жылдың 1 қаңтарын көрсетеді. 2015 жылы жарық көрген «Ән салыңдар, сезімдер!» өлеңдер жинағының алғысөзінде қате күні көрсетілген – 1962 жылдың 1 қаңтары[1]. Сонымен қатар татар тұқымы да болған.
Жас кезінде Астрахан қаласының іргесіндегі Майлыгүл деген үлкен ауылдың — «Юность» шағын ауданында тұрған. Кеңес әскері қатарында, конвой әскерлерінде қызмет етті. Астраханда КТУ ағаш кесушіні оқыды, кейін Мәскеуге көшіп, А.М. Горький атындағы Әдебиет институтына оқуға түсіп, жазушы Руслан Киреевтің семинарларына қатысты[2].
«Советский писатель» және «Современник» баспаларынан шыққан ұжымдық жинақтарда; «Еділ», «Кеңдік», «Ауыл жастары», «Дала кеңістігі», «Желкен» т.б. журналдарында жарияланған. «Ақ көше» өлеңдер кітабының және бірнеше повестердің, соның ішінде «Мұнара», «Ұшайық, көкек, алыс аймақтарға» повестерінің авторы, оларға қатысты Леонид Клейннің сын пікірі «Новый мир» журналында жарияланған:
| “ | Заһир Дәкенов прозасының стилистикасын оқиға орнынан репортажға еліктейтін деректі фильмнің стилистикасымен салыстыруға болар еді... Жазушы өз кейіпкерлерін болмысымыздың қызған жерлеріне орналастыру арқылы олардың мүмкіндіктерін сынап көргендей болды. Нәтижелері, өкінішке орай, көңіл көншітпейді. Жастардың санасы (Дәкенов қаһармандары өте жас) бұл заманға тән емес дертке – Бейтарап адамның ауруына шалдыққан (Камю романымен салыстыруға болады). Әлі өмір сүрмеген, бірақ өмірден шаршаған, айналасындағылардың бәріне бейтаныс мұндай науқас экстремалды жағдайда адасып кетеді және, әрине, зұлымдыққа қарсы тұра алмайды. Және күш пен батылдық жеткіліксіз болғандықтан емес, сыртқы әлемге сезімталдық, жарыққа реакция жоқ болғандықтан. | ” |
Ол 1995 жылдың көктемінде Мәскеуде бес қабатты үйдің жоғарғы қабатынан сүрініп құлап қайтыс болды. Дәкеновті білетін ақын Дина Немировская бұл өз-өзіне қол жұмсау емес, оқыс оқиға екенін алға тартады[3].
Шығармашылығы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Антон Палычтың алле-шеруі (Парад-алле Антон Палыча) — Журнал «Простор», № 7, 1987
- Ұшайық, көкек, қиыр өлкелерге (Полетим, кукушечка, в дальние края): Повесть. — Журнал «Волга», № 12, 1990
- Мұнара (Вышка): Повесть. — М: Московский рабочий, 1991. — 141 стр.; ил. — ISBN 5-239-01253-9
- Аспан алмасқа толы немесе жол бойындағы шаң (Небо в алмазах или пыль придорожная), 1994
- Аула тазалаушының жазбалары (Записки дворника): Повесть
- Ақ көше (Белая улица): Өлеңдер кітабі
- Ән салыңдар, сезімдер! (Пойте, чувства!): Өлеңдер. — Астрахан: ГП АО «Издательско-полиграфический комплекс «Волга», 2015. — 76 с. — ISBN 978-5-98066-177-9
Сілтеме[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Заһир Дәкенов. Кейбір прозалық шығармалары. Автор ат беріп үлгермеген, әлі жарияланбаған повестен үзінді... (23 мамыр 2015). Тексерілді, 18 қыркүйек 2020.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Закиров Д. Ән салыңдар, сезімдер! Өлеңдер жинағы (2015). Тексерілді, 18 қыркүйек 2020.
- ↑ Сезімдер қайтадан ән салуда!.. Заһир Дәкенов (7 мамыр 2018). Тексерілді, 18 қыркүйек 2020.
- ↑ Немировская Д. Мәңгілік естелік немесе ән салыңдар, сезімдер! Заһир Дәкенов (2014). Тексерілді, 18 қыркүйек 2020.