Зымиян

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Қазіргі түсінігімізде сұм-сұрқия, залым, қу мағыналарына нұсқайды. «Шорқақ, аңғал жігітке зымиян қыз түлкіше құйрығын шалдырып жүрсе керек» (Ғабиден Мұстафин, Дауыл.). Кейбір түркі тілдері деректеріне қарағанда, «зымиян» сөзінің біздегі қазіргі мағынасы кейінірек пайда болған, туынды мағынаға ұқсайды. Мысалы, якут тілінде «сымыйа» тұлғасы қазақ тіліндегі — өтірік, жалған ұғымында қолданылады (Рус.-як. сл., 1968, 262). Көрсетілген тұлға (сымыйа) қазақ тілі қолданысында сәлкем дыбыстық өзгерістерге түсіп («с» орнына «з») және соңына «н» жұрнағының қосылуы нәтижесінде мағына жағынан да өзгеріске душар болған. Шын мәнісінде де, өтірік пен жалғандықтың өзі сұрқиялық, залымдық, қулықпен негіздес екенін теріске шығару оңай жұмыс емес. Сөйтіп, «зымиян» сезі тұлғалық жағынан мынадай өзгерістерді басынан өткізген де (сымыйа + н>сымы-йан>зымыйан>зымиян), үстеме мағынаға ие болған.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6