Игбира

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
игбира, егбурра, котокори, квотто, квоттогара
Игбира
Бүкіл халықтың саны

1,4 млн.

Ең көп таралған аймақтар

 Нигерия

Тілдері

эбира тілі

Діні

суннизм, католицизм

Игбира (өз атауы: игбира, егбурра, котокори, квотто, квоттогара)[1]Нигериядағы Плато, Квара, Бендель, Бенуэ штаттарында тұратын халық.[2] Саны 1,4 млн адам. (2007, бағалау).[3] Негізгі топтары: панда (квотто), Эгу (игуика, бира, котон карифи), окене (хима).

Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Эбира тілі нигер-кордофан отбасының ква тобына жатады. Диалектілері: игбира-хима, игбира-игу, игара (этуно), игбира-панда, или игбира-леле. 20 ғасырдың басынан бастап жазуы латын әліпбиіне негізделген.

Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дінге сенушілер: сүнниттік мұсылмандар, кейбірі католиктер, христиан-африкалық шіркеулерді ұстанушылар.[4][5]

Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Негізгі кәсіптері қолмен атқарылатын егіншілік (ямс, маниок, тары, күріш, жүгері, бұршақ дақылдары, жержаңғақ, майлы пальма, мақта), мал шаруашылығы (ұсақ мал), аңшылық, балық аулау. Қолөнерден – ұсталық, тоқымашылық, иіру, маталарды бояу, төсеніш тоқу, қыш бұйымдар жасау дамыған. Игбиралар Нигерияда ең жақсы мақта тоқушылар мен иірушілер ретінде танымал.[6]

Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәстүрлі қоғамдық ұйым – 6 патрилиндік ру (тотемдері арыстан, барыс, қолтырауын, питон, монитор кесіртке және ешкі), көп балалы отбасылар, жастық институттар, жасырын ерлер қоғамдары. Неке патрилокальды. Ұлдар үшін инициация рәсімі бар. Жаңбыр жаудыратын діни қызметкерлер бар. Дәстүрлі наным-сенімдер ата-бабалар культі, табиғат күштері және ең жоғарғы құдай Хинегба, күн сәулесі мен жаңбыр беретін көктегі демиург. Фольклордың барлық негізгі жанрлары, егін мейрамдары және соғыс рухы (ақанги) кең таралған.

Олар төбесі конус тәрізді дөңгелек ағаш үйлерде тұрады.

Негізгі тағамдары - жарма, бұқтырылған тағамдар, ащы дәмдеуіштермен пісірілген және пісірілген түйнектер, балық. Етті сирек жейді.[7]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Современная энциклопедия Игбира https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200586-igbira/
  2. Материал из свободной энциклопедии https://infor24.ru/%D0%98%D0%B3%D0%B1%D0%B8%D1%80%D0%B0(қолжетпейтін сілтеме)
  3. Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/1999438
  4. Современная энциклопедия - игбира http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/igbira
  5. Значение слова ИГБИРА в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1839422.html
  6. Народы и культуры И https://travel-journal.ru/ethno/37/676/
  7. народы мира / Игбира http://www.etnolog.ru/people.php?id=IGBI