Ирбис Болун Жабғы Хан

Ирбис Болун Жабғы Хан (Төлестегін, Сы-Жабғу хан, Шили) – 631 – 633 жылы Батыс Түрік қағанатының төртінші ханы, Ашина әулетінің өкілі, Істеми ханның ұрпағы. Шығу тегі: Істеми хан-Қара Шор Түрік-Янч Саух хан-Тон Жабғу-Ирбис Болун Жабғы хан. Түрік қағанатындағы 630 жылы Нушиби тайпаларының көтерілісі нәтижесінде, билікке төңкеріс арқылы келген Сібір хан Алтай тауы жағына қарай қашады да, көтерілістің жетекшілерінің бірі – Нишу таққа Тон Жабғы ханның мұрагері Төлестегінді 631 жылы отырғызады. Төлестегін жаңа титул – И. Б. Ж. х. деген атқа ие болады. Жаңа хан күдікшіл, секемшіл, ешкімге сенбейтін менмен және өркөкірек болғандықтан оны халық «Сы Жабғы хан» – «Қиянатшыл хан» деп атайды. Деректерде Ирбис Болун Жабғы ханның бір ғана соғысы туралы айтылады. Ол қағанаттың шығыстағы шекарасын қалпына келтіру үшін сеяньто тайпаларына жасаған жорығы жеңіліспен аяқталады. Ханның мінезіне шыдамаған Нишу ордадан қашып кетеді. Жергілікті бектер арасында хан ешқандай қолдау таппайды. 633 жылы Ирбис Болтун Жабғы хан азғантай ғана әскерімен орданы тастап, Құндыз бен Балх жағына қашып кетеді. Сол жылы Балх қағанатын қоршайды, бірақ алғашқы шайқастың бірінде-ақ қаза табады. Нушиби тайпаларының бектері Қарашардан Нишуды шақырып, 633 жылы батыс Түрік қағанатының тағына отырғызады. ^[1]