I Ысмайыл

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
(Исмаил I бетінен бағытталды)
Навигацияға өту Іздеуге өту

I Ысмайыл
اسماعیل یکم
I Ысмайыл
1524 жыл
Ізбасары I Тахмасп
Өмірбаяны
Дүниеге келуі 17 шілде 1487 (1487-07-17)
Ардебиль, Иран
Қайтыс болуы 23 мамыр 1524 (1524-05-23) (36 жас)
Тебриз, Иран
Жерленді Ардебиль
Династия Сефевидтер әулеті
Әкесі Хайдар Сефеви
Анасы Халима бегім
I Ысмайыл Ортаққорда

I ЫсмайылИрандағы Сефевидтер әулетi мемлекетiнiң негiзiн салушы. 1487 жылы Ирандағы Ардебиль қаласында дүниеге келiп, 1524 жылы Тебризде қайтыс болған. Ол 1500-1501 жылдары қызылбас тайпаларының көмегiмен Әзiрбайжанда үкiмет басына келдi. 1502 жылы Тебриздi бағындырғаннан кейiн шаһиншаһ (шаһтар шаһы) деген атақ алды. 1503-1510 жылдары Иранды толығымен, Арменияны, Иракты, Орта Азияның бiр бөлiгiн басып алды. I Ысмайылдың Орта Азияға басып кiруi көшпелi өзбектер мемлекетiмен соғысқа алып келдi. Соғыс шииттер мен сунниттер арасында дiни ұранмен жүргiзiлiп, екi жақ алма-кезек жеңiске жетiп отырды. 1510 жылы Мерв түбiнде болған шайқаста I Ысмайыл көшпелi өзбектердiң әскерiн талқандап, Мұхаммед Шайбанидiң басын кесiп алады. I Ысмайылдың батысқа қарай жылжуы 1514 жылы Сефевидтер мен Османлылар арасындағы соғысқа әкеп соқты. Шалдыран түбiнде османлылардан жеңiлiп, Батыс Армения, Күрдiстан, Ирактан айырылады. I Ысмайыл өз заманында бiлiмдi адам болған. Ақындарға, суретшiлерге, ғалымдарға қамқорлық жасап отырған. Ол көрнектi әзiрбайжан ақыны ретiнде де белгiлi болып, өз шығармаларын Хатаи деген бүркеншiк атпен жазған.

Жас Исмаил мен Фаррух Яссар шах арасындағы Ширван шайқасы