Карлис Скалбе

Карлис Скалбе
латышша Kārlis Skalbe
Туған күні	7 қараша 1879 (1879-11-07)
Туған жері	Вецпиебалга, Венден округі, Лифланд губернаторлығы, Ресей империясы
Қайтыс болған күні	14 сәуір 1945 (1945-04-14) (65 жас)
Қайтыс болған жері	Стокгольм, Швеция
Азаматтығы	Латвия
Мансабы	Жазушы, қоғам қайраткері
Шығармалардың тілі	Латыш
Дебюті	1896 жылы

Карлис Скалбе (латышша Kārlis Skalbe; 7 қараша 1879 – 14 сәуір 1945) — латыш жазушысы және қоғам қайраткері.

Өмірбаяны

Карлис Скалбе 1879 жылы 7 қарашада Ресей империясының Лифланд губернаторлығы, Венден округі, Вецпиебалга деген жерде ауылдық темір ұстасының отбасында дүниеге келген. Карлистің 8 жасында әкесі қайтыс болды және ол жергілікті гернгутерлер қауымдастығына кіретін өте кедей және өте діндар ананың ықпалымен қалыптасты. Жаз айларында бала бақташылықпен айналысты, жасөспірім шағында жергілікті мектеп мұғалімі Петерис Цериньштің өлеңдер кітабын оқып поэзияға қызығушылық танытып, 12 жасында өзі өлең шығара бастады.

• 1893 – Вецпиебалг шіркеу-приход мектебін бітірген.
• 1901 – Мұғалімдер емтиханын тапсырады.
• 1901 – 1904 – Эргл мектебінде мұғалім болып жұмыс істеді.
• 1905 жылғы бірінші орыс революциясы кезінде "Kāvi" оппозициялық журналын өңдеумен айналысты.
• 1906-1909 – Реакция басталғаннан кейін ол қоныс аударуға мәжбүр болды, Финляндия мен Норвегияда тұрды.
• 1911 – 1913 – Латвияға оралып, революциялық қызметке қатысқаны үшін қамауға алынды және 18 ай бойы қамауда болды.
• Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол бірқатар басылымдардың газет қызметкері болды.
• 1918 – Уақытша Ұлттық кеңестің (кейінірек Латвия халық кеңесінің) мүшесі;
• 1920 – 1922 – Латвия Құрылтай жиналысының депутаты;
• 1922 – 1925, 1931 – 1934 – Латвия Сеймінің депутаты болды.
• 1920 – 1940 – «Jaunākās Ziņas» газетінің әдеби бөлімінің меңгерушісі;
• 1928 – 1935 – «Piesaule» журналының редакторы;
• 1942 – 1944 – «Latvju Mēnešraksts» журналының редакторы;
• 1929 – 1931 – Латвия журналистер және жазушылар одағының төрағасы болды.

Карлис Скалбе — Латвия Орталық Кеңесінің 1944 жылғы 17 наурыздағы Меморандумына қол қойғандардың бірі. 1944 жылы Швецияға қоныс аударды.Ол Латвиялық аудармашы Лизета Скалбеге үйленді. 1945 жылы 14 сәуірде Стокгольмде қайтыс болды, 1992 жылы жазушының күлі туған жерінде қайта жерленді. 1984 жылы Карлис Скалбенің мемориалдық үй-мұражайы ашылды.

Марапаттары

• ІІІ дәрежелі «Үш жұлдыз» ордені;
• Литва Ұлы Герцог Гедиминас ордені.

Шығармалары

Поэзия

• Pie jūras (1898)
• Cietumnieka sapņi (1902)
• Kad ābeles zied (1904)
• Zemes dūmos (1906)
• Veļu laikā (1907)
• Emigranta dziesmas (1909)
• Sirds un saule (1911)
• Sapņi un teikas (1912)
• Daugavas viļņi (1918)
• Pēclaikā (1923)
• Vakara ugunis (1927)
• Zāles dvaša (1931)
• Klusuma melodijas (1941)

Журналистика

• Kā es braucu Ziemeļmeitas lūkoties (1904)
• Ezerieša meita (1907)
• Pazemīgās dvēseles (1911)
• Ziemas pasakas (1913)
• Pasaka par vecāko dēlu un citas pasakas (1924)
• Muļķa laime (1932)
• Garā pupa (1937)
• Pasaka par zelta ābeli
• Kaķīša dzirnavas
• Pelnrušķīte
• Klusais burvis
• Pasaka par vērdiņu

Жарияланым

• Mazās piezīmes (1920)

Жинақтар

• Raksti, 1—2. R.: D.Zeltiņš (1906—1910)
• Kopoti raksti, 1—5. R. (1922—1923)
• Kopoti raksti, 1—10. R. (1938—1939)
• Raksti, 1—6. Stokholma (1952—1955)
• Pasakas. R.: LVI (1957)
• Dzeja. R.: LVI (1957)
• Saules vārdi (dzejas izlase). R.: Liesma (1969)
• Pasakas. R.: Liesma (1979)
• Dzīvības siltums (stāsti un tēlojumi). R.: Liesma (1980)
• Pasakas (izlase). R.: Atēna (1998)
• Pasakas (izlase). R.: Zvaigzne ABC (1998)
• Mūža raksti, 1—12. R.: Elpa (2001)

Әдебиет

• Ē.Zimule «Literatūras rokasgrāmata skolēniem», R: Zvaigzne ABC, 1995, (латыш.)
• D.Lūse, Z.Lasenberga, L.Vēze «Latviešu literatūras konspekti», R: Zvaigzne ABC, 1998. (латыш.)(латыш.)

Сілтемелер

• Карлис Скалбе өмірбаяны (латыш.)