Келабиттер
| па лабид | |
| Келабиттер | |
 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
|---|---|
 Индонезия |
170 000 |
 Малайзия |
85 000 |
 Бруней |
5 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар, протестантизм | |
Келабиттер (өз атауы; «па лабид» - «Лабид өзенінің адамдары»)[1] — Индонезия аймағының Калимантан аралында, сондай-ақ Малайзия мен Брунейде тұратын халық.[2] Жалпы саны 260 мың адам. Индонезия 170 мың, Малайзияда 85 мың адам, Брунейде 5 мың адам.[3]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Аустронезия отбасының батыс аустронезия тобының тілі. Жазуы латын әліпбиіне негізделген.
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, бір бөлігі – протестанттар (евангелисттер).[4]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Келабиттер - Калимантанның ежелгі тұрғындарының тікелей ұрпақтары деген пікір бар. Бұрын Солтүстік және шығыс жағалауларды қамтыған этникалық аумақ XVIII ғасырда малайлар мен каяндардың кеңеюі нәтижесінде азайды.[5]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Халықтың дәстүрлі кәсібі – егіншілік. Негізгі дақыл – күріш. Тау беткейлерінің арасындағы аңғарлардағы суға толы егістіктерде өсіріледі. Келабит басқа да өсімдіктерді (жүгері, маниок) өсіреді, бірақ олардың маңызы соншалықты үлкен емес. Терушілік, аңшылық, балық аулау кең таралған. Келабиттер тұз өндірумен айналысады. Тұзға олар басқа халықтардан қажетті тауарларды айырбастайды. Мал шаруашылығының дамуы шектелген, олар кейінірек құрбандыққа шалу үшін ғана өсіріледі. Халықтың қолөнершілері қыш, темір бұйымдарын жасайды, ағашты өңдейді. Сәндік-қолданбалы өнер оларға үйлер мен тұрмыстық заттарды безендіруге қызмет етеді.[6]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қауымдастық бірнеше патрилинейлік, бір өзеннің алабында орналасқан қауымдар аумақтық-тайпалық бірлестік құрайды. Дворяндардың, қауым мүшелерінің және құлдардың ұрпақтарының касталық эндогамдық топтарға бөлінуі сақталған. Көшбасшыны таңдау тектілікке және беделді байлыққа (ежелгі қытай фарфор вазалары, гонгтар мен моншақтар, олар сондай-ақ неке төлемі ретінде қызмет етеді) тиесілігімен анықталады. Неке қию билокалды.
Келабиттердің ауылдарына ауылдың барлық тұрғындары тұратын жалғыз үй кіреді. Бұл үйдің ұзындығы 75 метрге дейін жетуі мүмкін, ол бөлек бөлмелерге бөлінбейді.
Келабиттердің еркектері жамбасқа таңғыш киді, әйелдер тападан (ағаш қабығының ішінен алынған материал) жасалған белдемше киді. Қазір олар еуропалық киімге ауысуда.
Негізгі тағамдары – қайнатылған күріш, ет – мереке күндері пайдаланады.[5]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Народы и религии мира http://www.cyclopedia.ru/89/202/2665343.html(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Значение слова келабиты https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%8B
- ↑ Современная энциклопедия - келабиты http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/kelabity
- ↑ Современная энциклопедия КЕЛАБИТЫ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/5015-%D0%9A%D0%95%D0%9B%D0%90%D0%91%D0%98%D0%A2%D0%AB
- ↑ a b народы мира / Келабиты http://www.etnolog.ru/people.php?id=KELA
- ↑ Народ Келабиты. Индонезия. https://goturist.ru/narod-kelabity/ Мұрағатталған 23 тамыздың 2022 жылы.
