Кемалшылдар революциясы

Кемалшылдар революциясы– Түркияда 1918 – 23 ж. аралығында болған ұлт-азаттық қозғалыс. 1-дүниежүзілік соғыста Осман сұлтандығы күйрей жеңіліп, түрік мемлекетінің жойылып кету қаупі туды. 1918 жылдың аяғы мен 1919 жылдың бас кезінде Ұлыбритания, Франция, Италия мемлекеттері елдің көптеген жерін басып алуына байланысты, ол жерлерде ұлт-азаттық қозғалыстар стихиялы түрде пайда бола бастады. 1919 ж. мамырда Грекия Измир қаласын басып алысымен, халық жаппай көтерілді (қ. Грек-түрік соғысы). Көтеріліс орт. Анадолы болды, қозғалыс өз көсемі Мұстафа Кемал пашаның (қ. Ататүрік) атымен Кемалшылдар революциясы деп аталды. 1920 ж. 23 сәуірде Анкарада өткен Ұлы халық жиналысы Кемалшылдардың өкілдік к-тін Түркияның бірден-бір заңды үкіметі деп жариялап, тұрақты әскери күш жасақтауға кірісті. Жаңа әскер кемалшылардың басшылығымен 1922 ж. күзде Түркияны шет ел басқыншыларынан толық азат етті. Лозанна конференциясында (1922 – 23) Батыстың жетекші елдері Түркияның мемл. тәуелсіздігін толық мойындады. Кемалшылдар революциясы нәтижесінде елде сұлтандық жойылды (1922), халифат таратылды (1924), республика жарияланды (1923).