Керей хұзырхаты

Керей хұзырхаты – Ресей империясы кезінде Ақмола облысы, Ақмола уезі Ереймен, Қаржынкөл болыстарын қоныстанған Керей тайпасы қазақтарының 1905 жылы Ресей империясы Министрлер Кеңесінің төрағасына жолдаған хұзырхаты (петициясы). Қазақстан Республикасының Орт. мемл. архивінде үш хұзырхат сақтаулы. Үшеуі де 1905 жылдың маусым айында жазылған. 13 мыңдай адам қол қойған.

Керей хұзырхатында Ресей патшалығының бодандығына өткеннен кейін қазақ халқының шұрайлы жерлері мен су көздерін орыс шаруаларына бөліп беріліп, ал талшығы жоқ тақыр жерлерге қуылып, тіршілігі малға қараған жергілікті халық қатты қиналуда екенін айтады. Бұдан әрі қазақтардың діни мұқтаждықтарының өтелуіне, қазақ жастарының оқу-білім алуына еркіндік беріп, кең жол ашуды, сот және тергеушілердің қазақ тілін білуі керек және дала сотына жергілікті халықтан да ақылдас серік (присяжный) сайлаған жөн деп сұрайды. Ресей Думасына қазақ халқының мүддесі мен құқын қорғау үшін қазақтан сайланған депутаттар қатысуы қажет деген талап-тілектер де бар. 1914 ж. Санкт-Петербургте өткен Ресей мұсылмандарының съезінде осы хұзырхатта жазылған мәселелердің қайта сөз болуына қарағанда Керей хұзырхаты көтерген мәселелер аяқсыз қалса керек. Керей хұзырхаты 20 ғ. басындағы Қазақстандағы саяси ахуалды, өмір тынысын айқын сипаттайды.