Кери шамшырағы

Кери шамшырағы
	Кери шамшырағы
	эст. Keri tuletorn
Ел	Эстония
Теңіз	Балтық теңізі
Салынған	1858
Материалдар	Жоғарғы жартысы болат, төменгі жартысы тас
Биіктігі	28
Теңіз деңгейінен биіктігі	31
Қашықтық	11 миль (20 км)
Мәртебесі	сәулет ескерткіші

Кери шамшырағы (Кокшерс шамшырағы. эст. Keri tuletorn) — Эстониядағы ең ерекше және танымал маяктардың бірі. Фин шығанағында Кери аралында орналасқан.^[1]

Сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ғимарат екі бөліктен тұрады. Жоғарғы жартысы болат мұнара, төменгі жартысы тастан жасалған қуатты цилиндрлік ғимарат. Маяктың толық биіктігі - 28 метр, жарық теңіз деңгейінен 31 м биіктікте орналасқан. Екі секундтық жарықтан кейін 15 секундтық үзіліс болады. Маяк 11 мильден көрінеді.^[2]

Жоғарыдан аздап тарылған конустық магистральдық пирамида, оның үстіне диаметрі кішірек металл мұнара орнатылған. Онда қызмет көрсету бөлмесі және оның үстінде күмбезбен жабылған бөлме бар. Төменгі тас бөлігі жоғарғы жағынан кірпіш аркамен жалғанған екі цилиндрден тұрады. Цилиндрлер арасындағы бұрандалы баспалдақ орнатылған, баспалдақ қызмет көрсету бөлмесіне апарады.

Аралдағы электр қуаты қуатты генераторлар мен батарея арқылы қамтамасыз етіледі. 2007 жылы маяк мұнарасына веб-камера, 2009 жылы маякта метеостанция орнатылды. Кери маягы жыл бойы жұмыс істейді. Бұл күндері маякта күн батареялары орнатылған, олардың жұмысы компьютер арқылы бағдарламаланған.

2014 жылы Кери маягы апаттық жағдайда деп танылды.^[3]^[4]^[5]^[6]

Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Уақытша маяк салу 1723 жылы 12 шілдеде басталып, 22 тамызда аяқталды. Биіктігі 106 фут (шамамен 30 метр) маяк мұнарасын инженер майор Колонг ағаштан салған. Бір жылға жуық мұнара қараусыз және пайдаланылмай тұрды. Маякта алғаш рет 1724 жылы 12 тамызда от жағылды.

Орыс-швед соғысы кезінде (1741-1743) маяктан жабдықтар бөлшектеліп, қызмет көрсетушілермен бірге материкке жеткізіліп, мұнараның өзі бөлшектелді. 1743 жылы Кери маяк жұмысын қайта бастады, бірақ 1799 жылға дейін теңіз дауылдарымен жойылды. Осыдан кейін ғана тас маяктың құрылысы басталды. Бірақ, аралға тас жеткізу қиын болды. Мұнараның биіктігі 16 метр болатын төменгі бөлігі ғана салынып, содан кейін құрылыс тоқтады. Аралдағы маяк әлі де қажет болғандықтан құрылысты ағашпен аяқтау керек деп шешілді. Осылайша, 1802-1803 жылдары сәулетші Чарльз Камерон жобалаған 80 футтық (шамамен 24 м) сегіз қырлы ағаш пирамида тас негізге тұрғызылды. Маяк 1803 жылы 1 қарашада пайдалануға берілді.

1854 жылы Қырым соғысы кезінде маяктың жабдықтары мен қызметкерлері қайтадан материкке эвакуацияланып, ағаш қондырмасы бөлшектелді. XX ғасырдың басында маяктың тас бөлігінде қиындықтар туындап, 1922 жылы кірпіште пайда болған жарықшақ цементпен жабылды. 1922 жылы мұнараға бекітілген ғимарат күрделі жөндеуден өтті. Келесі жөндеу жұмыстарын 1937 жылы Армас Луйге бригадасы жүргізді. Мұнарада биіктігі бір метр және қалыңдығы 15 см болатын 4 бетон сақина жасалды, сондай-ақ, тас бөліктің жоғарғы жағында қоршаулары бар балкон салынды.

Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде маяктың шырағы мен маяк қалашығының көп бөлігі зақымдалды. Бұл 1949 жылы жүргізілген маяктың өз тарихындағы ең ауқымды күрделі жөндеуіне әкелді. Шамның қуаты американдық Kohler компаниясының электр генераторларымен алсастырылды. Содан кейін, 1980 жылдары фонарь IEU-1 изотопты батареяларынан жұмыс істей бастады. 1991-1992 жылдары олар бөлшектелді.1995 жылдан бастап шамшырақ жел генераторы мен күн батареяларынан жұмысын жалғастырды. 2007 жылы Кери маяк Сабик шығарған 4 ватт қуаты бар LED-350 жарық диодты жарықтандыруды алды.

1986 жылы мұнараны нығайту бойынша жүйелі жұмыстар басталды. Бес жылда үш жоғарғы арматуралық сақиналар бөлшектелді. 1991 жылы КСРО-ның ыдырауымен, жұмыс аяқталмағандықтан, мұнара қабырғасының қатты зақымдануына әкелді.

2020 жылы қалпына келтіру жұмыстары басталды.^[7]