Кеңес Одағы маршалдарының тізімі
Бұл тізімде әскери лауазымдарды атқарған, Кеңес Одағының маршалы жеке әскери атағы берілген барлық әскери қызметкерлер мен саяси қайраткерлердің аты-жөні, өмір сүру кезеңі және кәсіби деректері қамтылған.
Кеңес Одағының Маршалы атағы 1935 жылы 22 қыркүйекте КСРО Орталық Атқару Комитеті мен Халық Комиссарлар Кеңесінің «ЖШҚӘ қолбасшылық құрамының жеке әскери атақтарын енгізу туралы» қаулысымен Жұмысшы-шаруа Қызыл әскері (ЖШҚӘ) және Жұмысшы-шаруа Қызыл флоты (ЖШҚФ) жеке құрамы үшін жеке әскери атақтарды енгізді. Осы қаулының 3-тармағынан: Жоғарғы Бас қолбасшылықтың көрнекті және ерекше еңбегі сіңген тұлғаларына КСРО Үкіметі жеке беретін «Кеңес Одағы маршалы» атағы белгіленсін. КСРО ОАК мен ХКК төрағасы М. Калинин. КСРО ОАК мен ХКК хатшысы И. Акулов[1].
1935 жылы 21 қарашада азаматтық соғыста ерекше көзге түскен әскери жетекшілерге — ең жоғары әскери атақ, Кеңес Одағы маршалы жеке атағы алғаш рет берілді, олар: К.Е.Ворошилов, А.И.Егоров, М.Н.Тухачевский, В.К.Блюхер және С.М.Буденный.
1945 жылға дейін бұл ЖШҚӘ ең жоғары жеке атақ болды, ал одан кейінгі кезеңде Кеңес Одағы генералиссимусының жоғары атағынан кейін тұрды.
Кеңес Одағының Маршалы әскери атағы КСРО-ның ыдырауына байланысты әскери атақтардың тізімінен шығарылды. Ресей Федерациясында 1993 жылы Ресей Федерациясының маршалы әскери атағы бекітілді.
Кеңес Одағының Маршалы атағы 41 рет берілді, оның 36-сы кәсіби әскерилерге, 5-і саяси қайраткерлерге берілді. Соңғы рет Кеңес Одағы маршалы атағы 1990 жылы 28 сәуірде Д.Т.Язовқа берілді.
1945 жылдың ақпанында Иван Данилович Черняховскийге Кеңес Одағы маршалы атағы берілуі тиіс болған, бірақ ол тиісті жарлық жарияланғанға дейін бірнеше күн бұрын қайтыс болды деген ақпарат бар[2][3].
Тізім
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кеңес Одағы маршалы атағы кейіннен қалпына келтірілместей айырылғандар Кеңес Одағы маршалы атағынан айырылып, кейіннен атағы қалпына келтірілгендер
Кейіпі | Аты Әкесінің аты Тегі | Өмір сүрген жылы | Атақты иеленген уақыты | Атақ беру кезіндегі лауазымы | Марапат[4] |
---|---|---|---|---|---|
Климент Ефремович ВОРОШИЛОВ |
1881—1969 | 20 қараша 1935 | КСРО қорғаныс халық комиссары | [5] | |
Михаил Николаевич ТУХАЧЕВСКИЙ |
1893—1937 | 20 қараша 1935 (11 маусым 1937 атағынан айырылды, 31 қаңтар 1957 қалпына келтірілді) |
КСРО қорғаныс халық комиссарының орынбасары | — | |
Семен Михайлович БУДЕННЫЙ |
1883—1973 | 20 қараша 1935 | ЖШҚӘ атты әскері қадағалаушысы | [6] | |
Александр Ильич ЕГОРОВ |
1883—1939 | 20 қараша 1935 (22 ақпан 1939 атағынан айырылды, 14 наурыз 1956 қалпына келтірілді) |
ЖШҚӘ бас штабы басшысы | — | |
Василий Константинович БЛЮХЕР |
1890—1938 | 20 қараша 1935 (10 наурыз 1939 атағынан айырылды, 14 наурыз 1956 қалпына келтірілді) |
Арнайы Қызыл Тулы Қиыр Шығыс әскері қолбасшысы | — | |
Семен Константинович ТИМОШЕНКО |
1895—1970 | 7 мамыр 1940 | КСРО қорғаныс халық комиссары | [7] | |
Григорий Иванович КУЛИК |
1890—1950 | 7 мамыр 1940 (19 ақпан 1942 атағынан айырылды, 28 қыркүйек 1957 қалпына келтірілді) |
КСРО қорғаныс халық комиссарының орынбасары, ЖШҚӘ бас артиллерия басқармасының басшысы | [8] | |
Борис Михайлович ШАПОШНИКОВ |
1882—1945 | 7 мамыр 1940 | ЖШҚӘ бас штабы басшысы | — | |
Георгий Константинович ЖУКОВ |
1896—1974 | 18 қаңтар 1943 | КСРО қорғаныс халық комиссарының бірінші орынбасары, КСРО Жоғарғы Бас қолбасшысының орынбасары | [9] | |
Александр Михайлович ВАСИЛЕВСКИЙ |
1895—1977 | 16 ақпан 1943 | ЖШҚӘ бас штабы басшысы | [10] | |
Иосиф Виссарионович СТАЛИН |
1878—1953 | 6 наурыз 1943 (27 маусым 1945 Кеңес Одағы генералиссимусы атағы берілді) |
КСРО Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы, Мемлекеттік қорғаныс комитетінің төрағасы, КСРО қорғаныс халық комиссары, БК(б)П ОК хатшысы | [11] | |
Иван Степанович КОНЕВ |
1897—1973 | 20 ақпан 1944 | 2-Украин майданы әскерлерінің қолбасшысы | [12] | |
Леонид Александрович ГОВОРОВ |
1897—1955 | 18 маусым 1944 | Ленинград майданы әскерлерінің қолбасшысы | [13] | |
Константин Константинович РОКОССОВСКИЙ |
1896—1968 | 29 маусым 1944 | 1-Беларус майданы әкерлерінің қолбасшысы | [14] | |
Родион Яковлевич МАЛИНОВСКИЙ |
1898—1967 | 10 қыркүйек 1944 | 2-Украин майданы әскерлерінің қолбасшысы | [15] | |
Федор Иванович ТОЛБУХИН |
1894—1949 | 12 қыркүйек 1944 | 3-Украин майданы әскерлерінің қолбасшысы | [16] | |
Кирилл Афанасьевич МЕРЕЦКОВ |
1897—1968 | 26 қазан 1944 | Карел майданы әскерлерінің қолбасшысы | [17] | |
Лаврентий Павлович БЕРИЯ |
1899—1953 | 9 шілде 1945 (23 желтоқсан 1953 атағынан айырылды) |
КСРО Ішкі істер халық комиссары | [18][19] | |
Василий Данилович СОКОЛОВСКИЙ |
1897—1968 | 3 шілде 1946 | Германиядағы кеңестік басқыншы күштері тобының бас қолбасшысы, Германиядағы кеңестік әскери әкімшілігінің бас қолбасшысы | [20] | |
Николай Александрович БУЛГАНИН |
1895—1975 | 3 қараша 1947 (26 қараша 1958 атағынан айырылды) |
КСРО Қарулы Күштері министрі | [21] | |
Иван Христофорович БАГРАМЯН |
1897—1982 | 11 наурыз 1955 | КСРО қорғаныс министрлігінің бас инспекторы | [22] | |
Сергей Семенович БИРЮЗОВ |
1904—1964 | 11 наурыз 1955 | КСРО әуе қорғанысы күштерінің бас қолбасшысы | [23] | |
Андрей Антонович ГРЕЧКО |
1903—1976 | 11 наурыз 1955 | Германиядағы Кеңес әскерлері тобының бас қолбасшысы | [24] | |
Андрей Иванович ЕРЕМЕНКО |
1892—1970 | 11 наурыз 1955 | Солтүстік Кавказ әскери округі әскерлерінің қолбасшысы | [25] | |
Кирилл Семенович МОСКАЛЕНКО |
1902—1985 | 11 наурыз 1955 | Мәскеу әскери округі әскерлерінің қолбасшысы | [26] | |
Василий Иванович ЧУЙКОВ |
1900—1982 | 11 наурыз 1955 | Киев әскери округі әскерлерінің қолбасшысы | [27] | |
Матвей Васильевич ЗАХАРОВ |
1898—1972 | 8 мамыр 1959 | Германиядағы Кеңес әскерлері тобының бас қолбасшысы | [28] | |
Филипп Иванович ГОЛИКОВ |
1900—1980 | 6 мамыр 1961 | Кеңес әскері мен Әскери-теңіз флотының Бас саяси басқармасы басшысы | — | |
Николай Иванович КРЫЛОВ |
1903—1972 | 28 мамыр 1962 | Мәскеу әскери округі әскерлерінің қолбасшысы | [29] | |
Иван Игнатьевич ЯКУБОВСКИЙ |
1912—1976 | 12 сәуір 1967 | КСРО қорғаныс министрінің бірінші орынбасары | [30] | |
Павел Федорович БАТИЦКИЙ |
1910—1984 | 15 сәуір 1968 | КСРО ӘҚК бас қолбасшысы — КСРО Қорғаныс министрінің орынбасары, Біріккен Қарулы Күштер ӘҚК қолбасшысы — Варшава Келісіміне қатысушы — мемлекеттердің Біріккен Қарулы Күштері Бас қолбасшысының орынбасары | [31] | |
Петр Кириллович КОШЕВОЙ |
1904—1976 | 15 сәуір 1968 | Германиядағы Кеңес әскерлері тобының бас қолбасшысы | [32] | |
Леонид Ильич БРЕЖНЕВ |
1906—1982 | 7 мамыр 1976 | КОКП ОК бас хатшысы, КСРО қорғаныс кеңесінің төрағасы | [33] | |
Дмитрий Федорович УСТИНОВ |
1908—1984 | 30 шілде 1976 | КСРО қорғаныс министрі | [34] | |
Виктор Георгиевич КУЛИКОВ |
1921—2013 | 14 қаңтар 1977 | КСРО Қорғаныс министрінің 1-орынбасары – Варшава Келісіміне қатысушы — мемлекеттердің Біріккен Қарулы Күштерінің Бас қолбасшысы | [35] | |
Николай Васильевич ОГАРКОВ |
1917—1994 | 14 қаңтар 1977 | КСРО Қарулы Күштері Бас штабы басшысы – КСРО қорғаныс министрінің бірінші орынбасары | [36] | |
Сергей Леонидович СОКОЛОВ |
1911—2012 | 17 ақпан 1978 | КСРО қорғаныс министрінің бірінші орынбасары | [37] | |
Сергей Федорович АХРОМЕЕВ |
1923—1991 | 25 наурыз 1983 | КСРО Қарулы Күштері Бас штабы басшысының бірінші орынбасары | [38] | |
Семен Константинович КУРКОТКИН |
1917—1990 | 25 наурыз 1983 | КСРО Қорғаныс министрінің орынбасары — КСРО Қарулы Күштерінің тылы басшысы | [39] | |
Василий Иванович ПЕТРОВ |
1917—2014 | 25 наурыз 1983 | КСРО қорғаныс министрінің орынбасары — Құрлық әскерлерінің бас қолбасшысы | [40] | |
Дмитрий Тимофеевич ЯЗОВ |
1924—2020 | 28 сәуір 1990 | КСРО қорғаныс министрі | — |
Тағы қараңыз
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Маршал Советского Союза- список маршалов (орыс.). Маршалы СССР.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 наурыз 2019.
- ↑ Легендарный генерал Черняховский.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Осколок пробил ему сердце.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Кеңес Одағының Батыры және Социалистік Еңбек Ері атақтарының берілу саны
- ↑ Ворошилов Климент Ефремович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Буденный Семен Михайлович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Тимошенко Семен Константинович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Кулик Григорий Иванович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Жуков Георгий Константинович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Василевский Александр Михайлович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Сталин Иосиф Виссарионович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Конев Иван Степанович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Говоров Леонид Александрович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Рокоссовский Константин Константинович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Малиновский Родион Яковлевич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Толбухин Федор Иванович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Мерецков Кирилл Афанасьевич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Берия Лаврентий Павлович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ 1953 жылы барлық марапаттары мен атақтарынан (соның ішінде «Социалистік Еңбек Ері» атағынан) айырылды.
- ↑ Соколовский Василий Данилович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Булганин Николай Александрович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Баграмян Иван Христофорович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Бирюзов Сергей Семенович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Гречко Андрей Антонович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Еременко Андрей Иванович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Москаленко Кирилл Семенович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Чуйков Василий Иванович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Захаров Матвей Васильевич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Крылов Николай Иванович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Якубовский Иван Игнатьевич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Батицкий Павел Федорович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Кошевой Петр Кириллович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Брежнев Леонид Ильич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Устинов Дмитрий Федорович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Куликов Виктор Георгиевич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Огарков Николай Васильевич на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Соколов Сергей Леонидович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Ахромеев Сергей Федорович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Куркоткин Семен Константинович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Петров Василий Иванович на сайте «Герои страны».(қолжетпейтін сілтеме)