Мазмұнға өту

Кианит

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет


Kyanite
Негізгі мәліметтер
Санаты Минерал
Химиялық формуласы Al2SiO5
Симметриясы Triclinic pinacoidal H–M Symbol: 1 Space group: P1
Ұяшықтары a = 7.1262(12) Å,
b = 7.852(10) Å,
c = 5.5724(10) Å
α = 89.99(2)°, β = 101.11(2)°, γ = 106.03(1)°
Z = 4
Қасиеттері
Түсі Blue, white, rarely green, gray, yellow, pink, orange, and black, can be zoned
Пішіні Columnar; fibrous; bladed
Сингониясы Triclinic
Егізденуі Lamellar on {100}
Бөлектік [100] perfect [010] imperfect with 79° angle between
Омырылым Splintery
Беріктігі Brittle
Қаттылығы Моос шкаласымен 4.5-5 parallel to one axis
6.5-7 perpendicular to that axis
Сызық түсі White
Мөлдірлік Transparent to translucent
Үлес салмақ 3.53 - 3.65 measured; 3.67 calculated
Оптикалық сипаты Biaxial (-)
Сыну көрсеткіші nα = 1.712 - 1.718 nβ = 1.720 - 1.725 nγ = 1.727 - 1.734
Плеохроизм Trichroic, colorless to pale blue to blue
2V angle 78°-83°
Дереккөздер [1][2][3]

Кианит , дистен (гр. kianos — көк) — силикаттар класына жататын минерал. Химиялық формуласы: Аl2[SіO4]O. Сингониясы триклиндік, кристалдары баған, тақта тәрізді. Түсі — көгілдір, кок, кейде жасыл, сары, түссіз, қара, жылтырлығы — шыныдай, қаттылығы (010),(110) жақтарында — 7, (100)—4.5, жіктілігі жетілген, меншікті салмағы — 3,56-3,68. К. аймактық метаморфизмде жоғары қысымда алюминийі көп тау жынысытарда пайда болады. Кианитті тау жынысытаралюминийдің кені. Синонимі: дистен.[4]

Оптикалық екі осьті, солақай, 2u = 80°, бояуы қанық болғанда плеохроизмы күшті, Ng=1,728, Nm = 1,722; Np = 1,713—1,717.

Жаратылысы. Кианит — метаморфизмның терең зоналарындағы тығыз тастардың және бірсыпыра пегматиттік желілердің негізгі минералы. КСРО-да дистеннін бірсыпыра ірі кендері белгілі. Оның химилық қатты минерал ретіндегі шашыранды түрлері құмтастарда көп кездеседі.

Кианит — отқа және қышқылға төзімді бұйымдар үшін бағалы материал. Оның мөлдір түрлері зергер бұйымдарын жасау үшін қолданылады.[5]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Handbook of Mineralogy
  2. MinDat
  3. Webmineral data
  4. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
  5. Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69