Комрат Республикасы
| Комрат Республикасы ғағ. Komrat Respublikası рум. Republica de la Comrat | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Астанасы | Комрат | ||||||
| Басқару формасы | Өзін-өзі басқару | ||||||
| - | Андрей Галацан | ||||||
Комрат Республикасы (ғағ. Komrat Respublikası, рум. Republica de la Comrat) — 1906 жылғы 6 қаңтарда Бірінші орыс революциясы кезінде Бендер уезінің шаруалары орнатқан халықтық өзін-өзі басқару құрылымы. Сол жылдың 12 қаңтарына дейін өмір сүрді.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1905 жылы Бірінші орыс революциясының толқулары Бессарабияға жеткен еді. Шаруалар көтерілістер жасап, үкіметтік күштермен қақтығыстар орын алған.[1][2]
Харьков технология институтының студенті,[3] эсер Андрей Галацан Бендер уезіндегі Комрат ауылында жасырын ұйым құрған болатын. Галацан серіктестерімен бірге самодержавиені құлатуға және помещиктердің жерлерін тартып алуға шақырған. Нәтижесінде ол тұтқындалған, бұл жағдай жергілікті халықтың наразылығын туғызған.[1][2][3][4]
1906 жылы 6 қаңтарда Комратта митинг өтіп, ол тәртіпсіздіктерге ұласты. Галацанның жақтаушылары приставты, урядникті және жергілікті биліктің бірнеше өкілін тұтқындады. Көтерілісшілер Комрат республикасының құрылуын жариялап, Галацан басқаратын волостық комитетті сайлады. Комитеттің алғашқы шешімдері салықтарды жою, қарыз міндеттемелерін жою және помещиктердің жерлерін шаруаларға беру болды.[3][4]
1906 жылы 10 қаңтарда «Русское слово» газетасының корреспонденты былай деп хабарлаған: «Он мыңдық Комрат ауылы – көтерілісшілердің қолында. Автономия жарияланды. Билік құлатылды және тұтқындалды. Драгундар дәрменсіз. Кеше ол жерге барған вице-губернатор екінші эскадронды жіберуді сұрауда».[3]
Алты күннен кейін көтеріліс басылды. Нәтижесінде Галацан мен басқа да ұйымдастырушылар Сібірге каторгаға жер аударылды,[3] тағы 40 адам түрмеге қамалды.
Мұрасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Андрей Галацанның есімімен Комрат мемлекеттік университеті орналасқан көше аталған.[5]
Әдебиеттер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Первухин В. Ф. Комрат республикасы. — Одесса, 2006 жыл.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ a b В фокусе. 107 лет назад в Буджаке была провозглашена Комратская республика.. Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 тамыз 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2015.
- ↑ a b Гагауз-инфо. 106 лет назад была провозглашена Комратская республика.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ a b c d e История Гагауз. Влияние русской революции 1905—1907 на Бессарабию.. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 ақпан 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2015.
- ↑ a b Прометей. Камрады из Комрата.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Страница контактов КГУ. Басты дереккөзінен мұрағатталған 23 маусым 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2015.