Корей тілі
| Корей тілі | |
| Өз атауы: |
한국어, 조선말 |
|---|---|
| Айтылуы: |
хангуко/чосонмаль |
| Елдер: |
КХДР, Корея Республикасы, Қытай, Жапония, АҚШ, Канада, Ресей |
| Ресми күйі: |
|
| Реттейтін мекеме: |
Оңтүстік Кореяда — корей тілінің Ұлттық институты |
| Сөйлеушілер саны: |
78 млн. адам |
| Рейтинг: |
13 |
| Классификация | |
| Санаты: | |
| Жазуы: | |
| Тіл коды | |
| МЕСТ 7.75–97: |
коо 330 |
| ISO 639-1: |
ko |
| ISO 639-2: |
kor |
| ISO 639-3: |
kor |
| Тағы қараңыз: Жоба:Лингвистика | |
Корей тілі (кор. 한국어/조선말 хангуко/чосонмаль) — КХДР мен Корея Республикасының мемлекеттік тілі. 78 миллионға жуық адам сөйлейді. Қытай, Жапония, АҚШ, Ресей, Қазақстан, Өзбекстан елдерінде таралған.Солтүстік Кореяда "чосонмаль" (조선말) немесе "чосоно"(조선어), ал Оңтүстік Кореяда "хангунмаль/хангуго" (한국말/한국어) немесе "куго" (국어, мемлекеттік тіл) деген атаулары қолданылады.
Кореядан тыс жерде бұл тіл Жілін болып табылатын Қытай, бірақ басты түрде Яньбянь префектурасы, Чанбай ауданында гілыми тіл екені белгіленді.[1][2] Оны сахалиндегі корейлер Япониядан солтүстіктегі Орал аралы өзге бір мекендегі Сахалин жерінде, ал Солтүстік Азиядағы Коре-сарамдер жаттығуда пайдаланады. Бұл тілдің қатарасына кіргеніне көптеген түйіккен сөздері бар, Чеджу бет тілі (джеджуан) тұрғындағы, корей аралы болып табылатын Чеджу аралы бетті отырық корей тілдік туысты құрамын қалыптастырып отыр. Дегенмен, джеджуан болып табылатын бет тілі мен корей тілі айналыс болмайды. Корей тілінің бастағы отанының қазіргі Маньжурияда орналасқаны оқи болады.[3][4][5] Тілдің шыққан қоғамының иерархиясы, тілге әсер етіп, тіл сұхбат деңгейлерін, қайратушылықты көрсететін мадарылды айналып өткізеді, бұл да бірнеше бағдарламаның формальдылығын көрсетеді.
Бұған қатар, заманауи корей тілі корей шрифтімен жазылады (한글; Ханғыл Нам Корейада, 조선글; Чосунгул Солтүстік Корейада), бұл 15 ғасыр бойынша бұл мақсатта дайындалған жүйе, өзге 20 ғасырға дейін бас шрифт бола бастағандықтан.[6][7][8] Жазу үдерінде 24 негізгі әріптер (jamo) және негізгі әріптер жасалатын 27 бүтін әріптер қолданылады.[9][10] Корей тілі тарихи мәтіндерде тіпті жатқан кезде, ол тек сөилеу тілі болып қалды.
21 ғасырдың басында келді, корей мәдениетінің аспекттері басқа елдерге глобализация және мәдени экспорттық бағдарламалардың көмегімен таралып жаттардан. Сондықтан, корей тілін үйретуге деген қызығушылық (шетелде оқу кезінде) дипломатиялық бастар арқасы запас жерге арналғандықтан жатсы көрінеді.
Тіл шоғыры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Корей тілі туыстық тегі жөнінен ешқандай тілдік топқа қосылмайды. Грамматикалық құрылысы жағынан жалғамалы тіл. Кейбір ғалымдар лексикалық, фонетикалық және морфологиялық, синтаксистік ұқсастығына қарап, Корей тілін Алтай тілдері (түркі, моңғол, тұңғыс-маньчжур тілдері) шоғырына қосып жүр. Корей тілі солтүстік-шығыс, солтүстік-батыс, орталық, оңтүстік-шығыс, оңтүстік-батыс және чеджудо (аралдың атымен аталған) диалектілеріне бөлінеді. Әдеби тілі орталық диалекті негізінде қалыптасқан.
Грамматикасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Корей тілінде 40 фонема бар. Екі дауыссыз қатар келмейді. Дауыстылар үндестігі басым. Сөз табы 5 топқа бөлінеді. Етістіктің жақтық, сандық және род категориялары жоқ. КХДР-де корей жазуы, Корея Республикасында аралас қытай-корей жазуы қолданылып жүр.
Ұлттық жазуы "хангыль" (한글 - корей жазуы) деп аталады.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ China’s ethnic-Korean enclaves have become less Korean. www.economist.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ Yanbian Korean Autonomous Prefecture. www.north-korea-travel.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ Korean Language History. renaissance-translations.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ Recent Research Trends on Jurchen-Manchu Studies in Korea. ijkh.khistory.org. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ Korea and Manchuria. studylib.net. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ Korean (한국어 / 조선말). omniglot.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ How To Learn The Korean Alphabet Fast: A Quickstart Guide for Beginners. storylearning.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ A Brief History of the Korean Writing System, Hangeul. www.lingonomad.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ How Many Letters In The Korean Alphabet?. learnkorean24.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
- ↑ The Korean Alphabet. A Complete and Definitive Guide to Hangul 한글. flexiclasses.com. Тексерілді, 20 шілде 2024.
Қазақ Энциклопедиясы, 11 - том
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |