Корея Республикасындағы президент сайлауы (2025)

	Корея Республикасындағы президент сайлауы (2025);
	3 маусым 2025
Сайлау органы және нәтижелер
Сайлаушылар саны	35 236 497
Жарамды дауыстар саны	34 980 616
Бос және жарамсыз дауыстар	255 881
	Ли Чжэ Мён – Демократиялық партия
49,42 %	▲ +1,6
	Ким Мун Су – Халық күші
41,15 %	▼ −7,4
	Ли Джун Сок – Жаңа реформалар партиясы
8,34 %
Дауыстарды аумақтар бойынша бөлу
Корея Республикасының Президенттері
Босатушы	Сайланған
Ли Джу Хо (м. а.) ; Тәуелсіз	Ли Чжэ Мён ; Демократиялық партия
	өңдеу

Корея Республикасындағы 2025 жылғы мерзімінен бұрын президенттік сайлау 2024 жылғы 14 желтоқсанда Юн Сөк Йөл президентіне импичмент жарияланғаннан кейін 3 маусымда өтті.^[1] Бастапқыда кезекті сайлауды өткізу 2027 жылға жоспарланған болатын.^[2]

Корея Республикасының Конституциясына сәйкес, егер президент Юн Сөк Йөл отставкаға кетсе немесе Конституциялық сот қызметінен кетсе, 60 күн ішінде кезектен тыс президенттік сайлау өткізілуі керек.^[3] Бұл президенттік сайлау демократияландыру мен алтыншы Республика құрылғаннан бері тоғызыншы болады. Ел Конституциясына сәйкес, президент бір бес жылдық мерзіммен шектелген, сондықтан Юн Сөк Йөл екінші мерзімге үміткер бола алмады.^[4]

Алғышарттары

2022 жылғы президенттік сайлауда «Халық күші» партиясының кандидаты және бұрынғы Бас прокурор Юн Сөк Йөл жеңіске жетті. Оған бәсекелестік «Демократиялық партияның» мүшесі және Кёнгидо провинциясының бұрынғы губернаторы Ли Чжэ Мён болды, ол Юнға тек 0,73 % дауыс берді. Юн Сөк Йөл әкімшілігінің мақұлдау рейтингі төмен болды және парламентті оппозициялық «Демократиялық партия» басқарған кезде өз бағдарламасын жүзеге асыруға әрең ұмтылды. 2024 жылғы парламенттік сайлауда оппозиция көпшілікті қайта сақтап қалды.^[5]

Президент пен оппозициялық парламент арасындағы қақтығыстан кейін Юн Сөк Йөл 2024 жылдың 3 желтоқсанында әскери жағдайды енгізді. Алайда, Ұлттық Ассамблеяда көпшілікке ие болған оппозиция президенттің мойынсұнған әскери жағдай режимін алып тастауға дауыс берді. Кейіннен барлық алты оппозициялық партия президент Юнға көтеріліс жасады деген айыппен импичмент жариялау туралы ұсыныс жасады.^[6]

7 желтоқсанда импичменттің алғашқы ұсынысы бойынша дауыс беру қажетті үштен екі дауысқа ие болмады, өйткені билеуші «Халық күші» (ХК) дауыс беруге бойкот жариялады. Оппозиция апта сайын импичмент жариялайтынын айтты. Дауыс беруден кейін ХК жетекшісі Хан Дон Хун президент Юнның отставкаға кетуге келіскенін, ал премьер-министр Хан Док Су бірден Юнның «ұйымдасқан отставкаға кетуіне» дейін мемлекеттік істерді басқаруға кірісетінін айтты.^[7] 10 желтоқсанда «Халық күші» Юнның 2025 жылдың ақпанында әскери жағдай енгізілгеннен кейінгі тәртіпсіздіктерге байланысты мерзімінен бұрын отставкаға кету мүмкіндігін талқылап жатқанын айтты. Кезектен тыс сайлауды 2025 жылдың сәуір немесе мамыр айларында өткізу жоспарланған болатын.^[8] Алайда, 12 желтоқсанда ұлтқа үндеуінде президент Юн әскери жағдайдың енгізілуін ақтауға тырысты және отставкаға кетуден бас тартты.^[9] Бұл билеуші партияның келесі импичмент бойынша дауыс беруіне байланысты бөлінуіне әкелді.^[10]

2024 жылдың 14 желтоқсанында Ұлттық ассамблея президент Юнға екінші әрекетте импичмент жариялады. Парламент 300 заң шығарушының ішінен 204 «қолдап» дауыс берді. Президентті шеттету туралы түпкілікті шешім Конституциялық сотта қалды, оған шешім қабылдауға алты айға дейін уақыт берілді.^[2] 27 желтоқсанда Ұлттық ассамблея премьер-министрдің қызметінен кетуін қолдап, 192 дауыспен дауыс берді Хан Док Су, президенттің міндетін атқарушы. Президенттің жаңа міндетін атқарушы болып премьер-министрдің бірінші орынбасары Чхве Сан Мок тағайындалды.^[11] Алайда, 2025 жылдың 24 наурызында Конституциялық сот импичментті қабылдамай, Хан Док Суды премьер-министр және президенттің міндетін атқарушы ретінде қалпына келтірді.^[12] 4 сәуірде Конституциялық сот Юнның импичментін бірауыздан қолдады, осылайша оны қызметінен біржола алып тастады.^[13]

1 мамырда президенттің міндетін атқарушы Хан Док Су сайлауда президенттікке үміткер болу үшін отставкаға кетті. Оның артынан, Ұлттық Ассамблеяның импичмент туралы дауыс беруіне бірнеше минут қалғанда, Қаржы министрі Чхве Сан Мок отставкаға кетті, ол президенттің міндеттерін қайтадан өз мойнына алуы керек еді. Осыған байланысты уақытша мемлекет басшысы білім министрі Ли Джу Хо болды.^[14]

Сайлау жүйесі

Корея Республикасының президенті салыстырмалы көпшілік жүйесі бойынша бес жыл мерзімге бір турға сайланады. Қазіргі және бұрынғы президенттердің қайта сайлауға түсуге құқығы жоқ.^[4]

Корея Республикасының президенті салыстырмалы көпшілік жүйесі бойынша бес жыл мерзімге бір турға сайланады. Қазіргі және бұрынғы президенттердің қайта сайлауға түсуге құқығы жоқ.^[4] Бұл сайлау мерзімінен бұрын болғандықтан, жеңімпаз сайлаудан кейінгі күні, 2025 жылғы 4 маусымда президенттік өтпелі комитет құрмай-ақ қызметке кіріседі және келесі бес жыл ішінде 2030 жылғы 3 маусымға дейін қызметінде болады.

Негізгі күндері

2025 жылғы 4 сәуір — сайлау өткізу себебі расталды, кандидаттарды алдын ала тіркеу ашылды;
4 мамырға дейін президенттікке үміткер мемлекеттік қызметшілер отставкаға кетуі керек;
11 мамыр — кандидаттарды тіркеудің аяқталуы;
12 мамыр — сайлау науқанының басталуы;
20–24 мамыр аралығында шетелдік дауыс беру өтеді;
29 және 30 мамыр — мерзімінен бұрын дауыс беру;
2 маусым — сайлау науқанының аяқталуы;
3 маусым — дауыс беру күні.^[15]^[16]^[17]

Үміткерлері

**Корея Республикасының президенттігіне үміткерлер**
№	№^[a]	Үміткер	Ұраны	Лауазымдары			Дереккөздері
1	1	Ли Чжэ Мён кор. 이재명 8 желтоқсан 1963 ж.т. (61 жаста)	«Бұдан былай нағыз Корея Республикасы» (кор. 이제부터 진짜 대한민국)	Ұлттық жиналысының мүшесі (2022 жылдан бастап) Демократиялық партия жетекшісі (2022—2025) Кёнгидо губернаторы (2018—2021) Соннам мэрі (2010—2018)	Демократиялық партия	Кореяның инновациялық партиясы	Жариялады: 10 сәуір Ұсынылды: 27 сәуір Тіркелген: 10 мамыр
1	1	Ли Чжэ Мён кор. 이재명 8 желтоқсан 1963 ж.т. (61 жаста)	«Бұдан былай нағыз Корея Республикасы» (кор. 이제부터 진짜 대한민국)		Демократиялық партия	Прогрессивті партия
2	2	Ким Мун Су кор. 김문수 27 тамыз 1951 ж.т. (73 жаста)	«Ким Мун Су, Корея Республикасының жаңа адал және лайықты көшбасшысы» (кор. 새롭게 대한민국 정정당당 김문수)	Жұмыспен қамту және еңбек министрі (2024—2025) Кёнгидо губернаторы (2006—2014) Ұлттық жиналысының мүшесі () (1996—2006)	Халық күші		Жариялады: 9 сәуір Ұсынылды: 3 мамыр Тіркелген: 11 мамыр
3	4	Ли Джун Сок кор. 이준석 31 наурыз 1985 ж.т. (40 жаста)	«Болашақты ашатын таңдау, жаңа президент» (кор. 미래를 여는 선택 새로운 대통령)	Ұлттық жиналысының мүшесі (2024 жылдан бастап) «Жаңа реформалар партиясы» жетекшісі (2024) «Халық күші» партиясының жетекшісі (2021—2022)	Жаңа реформалар партиясы		Жариялады: 18 наурыз Тіркелген: 10 мамыр
4	5	Квон Ён Гук кор. 권영국 15 тамыз 1963 ж.т. (61 жаста)	«Тең емес әлемді өзгертейік!» (кор. 갈아엎자! 불평등 세상)	«Демократиялық еңбек партиясы» жетекшісі (с 2024)	Демократиялық еңбек партиясы	Еңбек партиясы	Жариялады: 14 апреля Ұсынылды: 30 апреля Тіркелген: 10 мамыр
						Жасылдар партиясы
						Кәсіподақ ұйымдары^[b]
—	6	Гу Джу Ва кор. 구주와 23 қаңтар 1980 ж.т. (45 жаста)	«Кванхвамундағы ділдік және саяси өзгерістер!» (кор. 광화문 정신 정치 교체!)	Заңгер, бұрынғы ұлттық қорғаныс министрі Ким Ён Хённің адвокаты	Бірлестіктің либералдық партиясы		Жариялады: 29 сәуір Ұсынылды: 9 мая Тіркелген: 10 мая Өз кандидатурасын алып тастады: 18 мамыр^[18]^[c]
—	7	Хван Гё Ан кор. 황교안 15 сәуір 1957 ж.т. (68 жаста)	«Сайлаудағы алаяқтықты жою арқылы жастардың болашағы» (кор. 부정선거 척결로 청년에게 미래를)	Президенттің міндетін атқарушы (2016—2017) Премьер-министр (2015—2017)	Тәуелсіз		Жариялады: 9 сәуір Ұсынылды: 16 сәуір Тіркелген: 11 мамыр Өз кандидатурасын алып тастады: 1 маусым
5	8	Сон Джи Хо кор. 송진호 28 наурыз 1968 ж.т. (57 жаста)	«Алдымен экономика, содан кейін саясат!» (кор. 선경제, 후정치!)	Саясаткер	Тәуелсіз		Жариялады: 30 сәуір Ұсынылды: 3 мамыр Тіркелген: 11 мамыр
Ескертпе: Кандидаттарға нөмір партияның ұлттық жиналыстағы орындарының санына сәйкес беріледі. Кандидаттың бірінші нөмірі-ең көп орынға ие партия және т.б. Алайда, 3 нөмірлі символ бос қалды, өйткені «Кореяның инновациялық партиясы», парламенттегі үшінші ірі партия кандидат ұсынбады.^[19]

Сауалнамалары

Үміткерлерді тіркегеннен кейінгі сауалнамалары

Ресми кандидатураға дейінгі сауалнамалар

Экзитполдар

Хабар таратушы	Ли Чжэ Мён	Ким Мун Су	Ли Джун Сок	Квон Ён Гук	Сон Джи Хо
Хабар таратушы
KBS, MBC и SBS	51,7 %	39,3 %	7,7 %	1,3 %	0,1 %
JTBC	50,6 %	39,4 %	7,9 %	—	—
Channel A	51,1 %	38,9 %	8,7 %	—	—
Дереккөздер: 1.

Нәтижелері

Үміткері		Партиясы	Дауыстары	%
	Ли Чжэ Мён	Демократиялық партия	17 287 513	49,42
	Ким Мун Су	Халық күші	14 395 639	41,15
	Ли Джун Сок	Жаңа реформалар партиясы	2 917 523	8,34
	Квон Ён Гук	Демократиялық жұмысшы партиясы	344 150	0,98
	Сон Джи Хо	Тәуелсіз	35 791	0,10
	Гу Джу Ва	Бірлестік либералдық партиясы	кандидатураны алып тастады
	Хван Гё Ан	Тәуелсіз	кандидатураны алып тастады

Жарамды дауыстар			34 980 616	99,27
Жарамсыз дауыстар			255 881	0,73
Жалпы дауыстар			35 236 497	100
Жалпы сайлаушылар/келу			44 391 871	79,38
Дереккөздер: Ұлттық сайлау комиссиясы

Қосымша ақпарат

↑ Бюллетеньдегі нөмір
↑ «Еңбек, саясат, адамдар», «Еңбек партиясының құрылысын ілгерілету жөніндегі дайындық комитеті», «Еңбек азаттығы үшін солшыл белсенділердің Ұлттық жиналысы», «Жұмысшылар ашқан теңдік жолы», «Корея кәсіподақтар конфедерациясы», «Жүйені өзгерту қозғалысы».
↑ Кандидаттарды тіркеу аяқталып, сайлаудан шығару 25 мамырға дейін жүргізілгендіктен, бюллетеньдер басылған күні, Гу Джу Ва есімі бюллетеньдерде басылады, бірақ дауыс беру бағанында «алынып тасталды» деп жазылады.

Дереккөздер

[18] Бюллетеньдегі нөмір

[19] «Еңбек, саясат, адамдар», «Еңбек партиясының құрылысын ілгерілету жөніндегі дайындық комитеті», «Еңбек азаттығы үшін солшыл белсенділердің Ұлттық жиналысы», «Жұмысшылар ашқан теңдік жолы», «Корея кәсіподақтар конфедерациясы», «Жүйені өзгерту қозғалысы».

[21] Кандидаттарды тіркеу аяқталып, сайлаудан шығару 25 мамырға дейін жүргізілгендіктен, бюллетеньдер басылған күні, Гу Джу Ва есімі бюллетеньдерде басылады, бірақ дауыс беру бағанында «алынып тасталды» деп жазылады.

[1] Gov’t formally sets presidential election for June 3

[автоссылка1-2] South Korean parliament votes to impeach president

[3] How South Korea’s impeachment process works after Yoon Suk Yeol’s martial law bid

[автоссылка2-4] South Korean Presidency 2022 General

[5] South Korean president declares martial law, accusing opposition of anti-state activity

[6] South Korea’s president, Yoon Suk Yeol, facing impeachment after martial law shock

[7] President Yoon to Resign in Predictable and Transparent Manner, Says PPP Leader

[8] South Korea’s Yoon gave orders to 'drag out' MPs during martial law, officer says

[9] Yoon defends martial law decree as act of governance, rejects insurrection charges

[10] Ruling party chief throws support for Yoon impeachment

[11] South Korea’s political crisis deepens as parliament impeaches acting president

[12] Constitutional Court dismisses impeachment of Prime Minister Han

[13] Constitutional Court upholds Yoon’s impeachment, removes him from office

[14] Breaking: Han, Choi out; Lee Ju-ho to serve as acting president

[15] Presidential election likely set for June 3

[16] Snap presidential election tentatively set for June 3

[17] «2025. 6. 3.(화) 실시 제21대 대통령선거 선거사무일정표 게시»

[автоссылка14-20] Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named автоссылка14

[22] 21대 대선 7명 후보 등록 마감‥이재명 1번·김문수 2번·이준석 4번

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[a]

[b]

[18]

[c]

[19]