Косово ұлттық театры
| Косово ұлттық театры | |
|---|---|
| |
| Бұрынғы атаулары | Губерниялық халық театры |
| Орналасуы | Приштина, Косово |
| Директоры | Кумрие Ходжа |
| Косово ұлттық театры Ортаққорда | |
Косово ұлттық театры — Косоводағы опера театры, Косово Республикасының ішінара мойындалған мемлекетінің астанасы Приштина қаласында орналасқан. Косово ұлттық театры Косоводағы жалғыз мемлекеттік театр болып табылады. Оны Косовоның мәдениет, жастар және спорт министрлігі қаржыландырады. 1989 жылға дейін театрда 400-ге жуық премьера мен 10 мың қайталау қойылды, оған 3 миллионнан астам көрермен қатысты.[1]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Косово ұлттық театры 1945 жылы Призрен қаласында құрылды және Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін Косоводағы алғашқы кәсіби театр болды. Бастапқыда ол губерниялық халық театры деп аталды және партизан спорт орталығында орналасты. Бұл нысанның сахнасы өте шағын болды және театрға арналған орынның талабына сай келмеді. Косоводағы алғашқы кәсіби театрдың негізін салушылар Павле Вугринак, Милан және Кика Петровичтер театрда жұмыс істеуге дайын жас талантты актерлерді жинап, Шефкет Муслиуды театр директоры етіп сайлады. Театр 14 адамнан тұратын труппаны жинап, 2 премьера қойғаннан кейін оның ресми құрылған күні – 1945 жылдың 7 қазанында жарияланды. Театрдың алғашқы ресми премьерасы «Қант тостаған» (shqip. Topi i sheqerit) болды, одан кейін тағы 16 сәтті премьерасы және Косовоға гастрольдік сапары өтті. 1946 жылы театр Приштинаға ауыстырылды, онда ол жаңа театр нысанының құрылысына байланысты өз қызметін тоқтатуға мәжбүр болды. Бұл кезде жас актерлер басқа театрларға көшті. Екі жылдан кейін, 1949 жылы 1 мамырда Сербияның Білім және мәдениет министрлігі театрдың қайта жанданғанын ресми түрде жариялады. Милютин Янсич театрдың жаңа директоры болып тағайындалды. Театрға жаңадан келген әртістер көп болды, бірақ кәсіби режиссерлер болмағандықтан, олардың екеуі (Абдуррахман Шала мен Мухаррем Кена) Добрица Раденковичтің қолынан тәлім алып, табысты әрі атақты театр режиссерлеріне айналды. Кейінгі жылдары театрда Косоводағы театр қызметін дамытып, театрды өте маңызды өнер институтына айналдырған Азем Шкрели және Рамиз Келменди сияқты өте қабілетті бас режиссерлер болды. 90-шы жылдардан кейін Косовода қатыгез серб оккупация шаралары болды, бұл театр қызметіне де әсер етті. Соғыстан кейін бұл театрдың атауы бірден Халықтық провинциялық театрдан Косово ұлттық театры болып өзгертілді.
1981 жылдан бастап Косово соғысы аяқталғанға дейін театр сербтердің саяси қысымының басшылығымен жұмыс істеді. Жұмыстан шығарылған әртістердің көпшілігі еңбек жолын қатарлас театрларда жалғастырса, кейбіреулері бүгінде Ұлттық театрдың кәсіби ұжымының қатарында. Соғыстан кейінгі 10 жыл ішінде театр көптеген халықаралық және республикалық көрмелер мен фестивальдердің отаны болды. Әлеуметтік толқулар мен саяси қысымдарға қарамастан, Косово Ұлттық театры Нови Садтағы «Стержа фестивалі», Сараеводағы «Кіші эксперимент кезеңі» және басқа да фестивальдерде көптеген шығармашылық сыйлықтарға қол жеткізді. Ұлттық театр халықаралық шоуларды Приштина сахнасына шығаруға мүмкіндік беретін көптеген іс-шараларды ұйымдастырады.[2]
Қойылымдары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ұлттық сахнадағы қойылымдардың ішінде албан авторларының драмалары мен әлем классиктерінің шығармалары басым болды. Приштинада қойылған ең танымал пьесалардың тізіміне Шекспир пьесалары (« Король Эдип»), Хенрик Ибсеннің (Пер Гюнт) шығармалары, сондай-ақ қазіргі заманғы авторлардың (Патрик Барлоу, Том Стоппард) пьесалары кіреді. 2020 жылдың 3 сәуірінде COVID-19 індетіне байланысты Косово Ұлттық театры тікелей эфир жүйесінде өз қойылымдарын көрсете бастады. Интернетте көпшілік назарына ұсынылған алғашқы спектакль - режиссер Алтин Башидің режиссері Гьерджи Фиштидің «I ligu për mend» комедиясы болды.[3]
Көрнекті театр қайраткерлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Актерлер: Истреф Беголли, Мухаррем Кена, Силё Кучи, Дрита Красники, Селман Жусуфи, Игбалле Кена, Фатиме Лайчи, Лезе Кена, Фатиме Лугичи, Ширин Морина, Бислим Мучай, Хисниже Мучай, Кумриже Ходжа, Мехмет Брезница, Исмет Брезница Лумниже Мучай-Сопи, Хейлане Годанчи, Адхурим Деми, Басри Луштаку, Наим Бериша, Фатмир Спахиу, Ххеват Цена, Нентор Фетиу, Дибран Тахири, Адем Микуловчи, Луан Джаха, Лирак Челаж.
- Режиссерлер: Фетах Мехмети, Кристе Бериша, Фадил Хисаж, Иса Косджа, Бесим Сахатчиу, Агим Сопи, Селами Тараку, Джетон Будима, Илир Бокши, Эсат Бражшори, Атдхе Гаши.
- Суретшілер: Линда Поллошка, Виолета Хафери, Илириана Локша, Лумтуриже Гаши.
Марапаттары 1950-1979 жж.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Театр өзінің алғашқы кәсіби сыйлығын 1950 жылы алды. Бұл Белградта өткен Серб кәсіби театр фестивалінде Нушиктің «Personi i dyshimtë» («Күдікті тұлғалар») қойылымы үшін берілген Шани Палласка сыйлығы болды.
- 1963 жылдың желтоқсанында театр "Shpërblimi i Vukut" ("Вуку марапаты") және "Shpërblimi i publikut "("Көрермендер көзайымы") сыйлықтарымен марапатталды.
- 1979 жылы театр AVNOJ сыйлығымен марапатталды.[4]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Косово ұлттық театры https://vymaps.com/XK/3220564901304163/
- ↑ Косово ұлттық театры https://ru.advisor.travel/poi/Nacionalnyy-teatr-Kosova-22761
- ↑ Косово ұлттық театры https://ruwiki.press/pl/Narodowy_Teatr_Kosowa(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Косово ұлттық театры http://yavix.ru/%D0%B2%D0%B8%D0%BA%D0%B8%20%D0%A2%D0%B5%D0%B0%D1%82%D1%80%D1%8B%20%D0%B2%20%D0%9F%D1%80%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B5(қолжетпейтін сілтеме)