Крахмалдау
Крахмалдау[1] - бұйымдарды сыртқы өңі кетпеу үшін, қыртыстанбау және тез кірленуден сақтау үшін крахмалмен қатыру процессі. Крахмалдауға табиғи крахмалдарды (картоптан, күріштен, жүгеріден жасалған) немесе крахмалдауға арналған арнайы химиялық препараттарды пайдаланады.
Крахмалдаудың әсері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Крахмалдау бұйымның бір тегіс болуын қамтамасыз етеді және бұдан кейін жууды да жеңілдетеді.
- Препараттар крахмалдап қана қоймай бұйымның бояуының түрін енгізіп, құрамындағы оптикалық ағартқыштар мен парфюмерлік хош иістер беріп өңдендіре түседі.
- Ақ және түсті мақта, кенеп матадан және вискозадан жасалған бұйымдарға арналған препараттар бір мезгілде крахмалдап, түрін ашады, нілдеп, хош иіс беріп және үтіктеуді жеңілдетеді.
Крахмалдаудың түрлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жұмсақ крахмалдау[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жұмсақ крахмалдау төсек жаймаларын, сүлгілерді, перделерді, әйелдердің жейделерін крахмалдағанда қолданылады.
Жартылай қатты крахмалдау[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жартылай қатты крахмалдау асхана жабдықтарын (дастарқан), жиһаз жапқыштарын, ерлердің жейделерін крахмалдағанда пайдаланылады.
- Крахмалдау қоспасы:
- 1 ас қасық крахмал;
- 1 л су.
Крахмалдау барысы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Крахмалдаудың бұл түрлері үшін картоптан немесе жүгеріден жасалған крахмалды пайдаланған тиімді.
- Желім жасау үшін крахмалды азғана суға езу керек;
- алынған массаны қайнап жатқан суға бірте-бірте құйып, түйіршектері әбден езілгенше араластырады;
- желім мөлдір әрі жабысқақ болу керек, егер желім мөлдір әрі жабысқақ болмаса, онда оны 3 минут (жүгері крахмалынан жасалынған желімді 5-6 минут) қайнатып алу қажет;
- дайын болған желімді көк иіл қосылған салқын суға құйып, содан соң ерітіндіге кірді салып, крахмал бірдей сіңуі үшін жақсылап араластырады;
- бұдан соң кірді сығып алып, жайып кептіреді.
Тюльден жасалған бұйымдарды арнайы рамаға керіп кептірген жөн. Кепкен бұйымдарға болар-болмас су бүркіп, біршама уақыттан соң сәл қызған үтікпен үтіктейді.
Қатты крахмалдау[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қатты крахмалдау - жаға, манжета, ерлердің сыртқы жейдесінің кеудесі т.б. крахмалдағанда қолданады.
- Крахмалдау барысы
- шикі картоп (крахмал сүті) пайдаланылады. 40-50г картоп (немесе жүгері крахмалы тіпті жақсы) крахмалға аз мөлшерде салқын су қосып, түйіртпектерін езіп 1 л суға салып, крахмал сүтін алғанша араластырады;
- одан кейін 15 г бураны 1 стақан жылы суға ерітіп, ерітіндіні суытады да, бірте-бірте крахмал сүтіне құяды;
- жақсылап араластырған соң 1-2 сағат демалдырып қойып, қайта араластыру керек;
- жағаға крахмал жақсы сіңуі үшін оны қолмен әбден ысқылап, сығып, таза ақ матаға орап, 30-40 минут ұстау қажет;
- содан кейін крахмал сіңген жағаны крахмалдың артығынан тазарту үшін ылғал шүберекпен сүртіп бірден үтіктеген дұрыс;
- ерлердің сыртқы жейделерін әуелі крахмалдап алып, содан соң жағасы мен манжетін және кеудесін тағы крахмалдау қажет.
Пайдалы кеңестер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Бұйымдарды крахмалдау барысында крахмалдайтын заттарды көрсетілген нұсқауды қатаң қадағалай отырып пайдалану керек. Крахмалдауға пайдаланылатын түрлі препараттардың қолдану тәсілдері этикеткаларда немесе ораманың сыртында көрсетіледі.
- Аэрозольдық құтыдағы препататтарды қолданғанда кірді алдын-ала дымдандырмай, препаратты таза, құрғақ бұйымның үстінен ылғал тартқанша бүрку қажет, содан соң қызуы 150° -тан жоғары емес үтікпен үтіктейді.
- Мақта матадан жасалған қоңырқай өңді бұйымдарды картоп крахмалымен крахмалдауға болмайды, себебі үтіктеген соң оларда жолақтар мен дақтар пайда болады.
- Крахмалданған бұйымдарды қатты аязда кептіруге болмайды, себебі мұндай да бұйымның беріктігі азайып, бетінде жабысқақ заттар пайда болады.
- Крахмалдаған бұйымдарды үтіктей салысымен шкафқа салып тастауға болмайды, өйткені крахмал иісі шығып кетеді.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ "Шаңырақ" үй-тұрмыс энциклопедиясы. Алматы. 1991. ISBN 5-89800-035-6 (1-й з-д)