Кременец (қала)

Кременец
	Қала
	Кременец
	укр. Кременець
Ту	Логотипі
Әкімшілігі
Ел	Украина
Облыс	Тернополь облысы
Аудан	Кременец ауданы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	50°05′51″ с. е. 25°44′06″ ш. б. / 50.09750° с. е. 25.73500° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 50°05′51″ с. е. 25°44′06″ ш. б. / 50.09750° с. е. 25.73500° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1226
Жер аумағы	20,76 км²
Орталығының биiктігі	329 м
Уақыт белдеуі	UTC+2:00
Тұрғындары
Тұрғыны	21 919 адам (2025)
Тығыздығы	986,3 адам/км²
Ұлттық құрамы	украиндар – 96,45%, орыстар - 2,50% (2001 ж. халық санағы)
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+380 3546
Пошта индексі	47000—47009
	Кременец
	Кременец шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Кременец

Кременец (укр. Кременець) — Украинаның Тернополь облысындағы қала. Кременец ауданының әкімшілік орталығы. 2020 жылға дейін Кременец қалалық кеңесін құрған облыстық бағыныстағы қала болды.^[1] 2025 жылы Кременец қаласының халқы 21 919 адамды құрады.^[2]

Географиялық орналасуы

Кременец қаласы аласа орманды Кременец қыраттарының оңтүстік етегінде, Тернополь облысының солтүстік бөлігінде Ирва өзенінің жағасында орналасқан. Елді мекен Тернополь қаласынан солтүстікке қарай 70 шақырым жерде Черновцы – Луцк – Брест тас жолының бойында орналасқан.^[3]

Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық

Кременец - шағын қала. Ол өз елінде халық саны бойынша 131-ші орында (Украина), облыста 3-ші орында (Тернополь облысы). Әлемдегі барлық қалалар арасындағы орны: шамамен 16757 орын.

Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық: Почаев (18 км), Шумск (27 км), Радивилов (33 км), Дубно (35 км), Лановцы (36 км), Броды (41 км), Збараж (48 км), Берестечко (52 км), Здолбунов (59 км), Тернополь (61 км), Острог (61 км), Зборов (63 км), Золочев (67 км), Нетешин (70 км), Волочиск (71 км), Скалат (76 км), Луцк (77 км), Горохов (81 км), Киверцы (84 км), Теребовля (88 км).^[4]

Тарихы

Кременц туралы алғашқы жазбаша дерек Ипатьев шежіресінде айтылады, 1226 жылы оның қабырғаларының астында орыс әскерлері венгр князі Андрий басқарған венгр және поляк әскерлерінің біріккен күштерін талқандады.

1349 жылы Литва мен Польша арасында Галиция-Волын жері үшін соғыс басталды. Литва княздігі жеңіске жетті. Бейбітшілік келісіміне сәйкес, екі жақтың ешқайсысы Кременецке ерекше меншік құқығын алған жоқ. Даулы қала Литва князі Юрий Наримонтовичке қамалды қалпына келтірмеу шартымен уақытша иелікке берілді.

1366 жылы қала Литваға өтті. 1438 жылы Кременецке Магдебург құқығы берілді.

1569 жылғы Люблин одағынан кейін Кременец поляк-литва Достастығының құрамына кірді. Кременцтегі католицизмнің негізі XVI ғасырдың бірінші жартысында салынған шіркеу болды. Қалада поляк-католик мектебі ашылды. 1630 жылы униат шіркеуі, ал 1633 жылы православиелік Богоявленский монастыры, оның жанында аурухана мен жоғары типтегі мектеп салынды. Оң жағалаудағы Украина Ресейдің құрамында сол жағалаудағы Украинамен қайта біріктірілгеннен кейін (1793 жылы) қала 1795 жылы Волынский наместничествосының уездік орталығы болды.

1918 жылы ақпанда Кременецті неміс әскерлері басып алды, ал 1919 жылдың басында оны поляк әскерлері басып алды. Кременец бірнеше рет қолдан қолға ауысып, 1939 жылы қыркүйекте КСРО құрамына енді

1940 жылы қаңтарда Кременец аудан орталығы, облыстық бағыныстағы қала (1948 жылдан Кременец — аудандық бағыныстағы қала) болды.

1941 жылы 22 шілдеде Кременецті неміс әскерлері басып алды. 1944 жылы 18 наурызда қаланы Проскуров-Черновцы операциясы кезінде 1-ші Украин майданының әскерлері азат етті.^[5]

Өндіріс орындары

Қалада май-ірімшік зауыты, жиһаз фабрикасы бар.

Көрікті жерлері

Кременецтегі танымал жерлері:

Кременец қамалы (қамалдың қирандылары, бүгінде тек қақпасы мен қорғаныс қабырғалары бар мұнара бар),
Юлимуш Словацкидің үй-мұражайы,
Каролина Дзембовскаяның сарайы (классицизм стилінде, XVIII ғасырдың бірінші жартысы, сәулетші - Дж. Хоффман),
Богоявлен монастыры,
«Егіздер» тұрғын үйлері (XVII-XVIII ғасырлардағы барокко стилі),
Кременец иезуит колледжінің ансамблі,
ботаникалық бақ.^[6]